Nieuwe oplossingen in beeld voor hardnekkige problemen PAS-melders

Het lukt maar zeer moeizaam om PAS-melders te legaliseren. Dat blijkt uit voortgangscijfers die minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof in een brief aan de Tweede Kamer noemt. Ze maakt daarom werk van alternatieve manieren om de problemen van PAS-melders op te lossen. Een daarvan is: schadevergoeding. Een speciale adviescommissie onderzoekt de mogelijkheden hiervoor.

PAS-melders zijn bedrijven die ten tijde van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning konden krijgen voor uitbreiding van hun activiteiten. Zij konden alleen een melding doen. Destijds was dat juridisch voldoende, maar sinds het PAS door de Raad van State is onderuitgehaald, zitten ze formeel in een illegale situatie. Het overgrote deel van de PAS-melders is veehouder.

2.500 PAS-melders gemeld

De overheid is wettelijk verplicht om deze ondernemers uit de problemen te helpen. Maar dat wil nog niet zo vlotten. Volgens de eerste tellingen waren er bij het ontstaan van het probleem in 2019 3.637 PAS-melders. Hiervan hebben 2.557 zich gemeld voor het legalisatieprogramma. Daarvan zijn 2.493 in behandeling genomen. Van 918 is vastgesteld of ze een oplossing krijgen via het legalisatieprogramma. Wat de situatie van de overige bedrijven is vermeldt Van der Wal in deze brief niet.

Nog maar 7 echte vergunningen afgegeven

Van de 918 beoordeelde PAS-melders voldoen 540 aan de criteria voor legalisering, ofwel vergunningverlening. Daarvan hebben 130 uiteindelijk toch geen extra stikstofruimte nodig voor hun activiteit. Drie ondernemers kregen een zogeheten positieve weigering (geen vergunning nodig), en voor vier bedrijven loopt dit nog.

Slechts zeven bedrijven kregen een onherroepelijke vergunning, terwijl er 396 nog wachten op een oplossing. De belangrijkste reden waarom het voor hen zo lang duurt is het gebrek aan stikstofruimte. Niet alleen duurt het lang voor die ruimte er is via stoppersregelingen. Ook is in de tussentijd vast komen te staan dat er eigenlijk nog minder stikstofruimte is dan eerder gedacht, omdat de natuur er slechter aan toe is dan gedacht. Dit varieert overigens wel van plaats tot plaats. Voor legalisering is bovendien externe saldering nodig en dat kan niet overal.

Van de 918 beoordeelde gevallen voldoen 378 niet aan de criteria voor legalisering.

Andere oplossingen

Met andere woorden, dit schiet niet op. Minister Van der Wal opteert daarom – op aansporing van de Kamermotie-Nijhof – voor andere oplossingen. Ze noemt in haar brief naast legaliseren nog drie mogelijkheden. Keuzevrijheid staat voorop, zegt Van der Wal er bij. Bovendien moet de overheid ondersteuning en duidelijkheid bieden. Van der Wal oppert om net als bij de regeling voor piekbelasters persoonlijke zaakbegeleiders aan te stellen om de PAS-melders bij te staan.

De drie nieuwe mogelijkheden zijn:

1. Maatwerk. Als een vergunning voor de huidige activiteit maar niet rond komt, is het een optie de depositie terug te brengen tot de onderliggende, wel vergunde ruimte. Vaak is dit de oude hinderwetvergunning of een eerdere natuurvergunning. Dit kan door omschakeling naar een andere bedrijfsvorm (akkerbouw, biologische veehouderij) of door te extensiveren.
2. Vrijwillige beëindiging via een van de stoppersregelingen. Van der Wal zinspeelt op twee nieuwe regelingen die (mogelijk) komen. Een nieuwe stoppersregeling voor veenweides, beekdalen, hoge zandgronden en overgangsgebieden die deze zomer komt. Daarnaast mogelijk een nieuwe, brede beëindigingsregeling in het kader van het mestbeleid. Dit is de regeling die minister Adema heeft voorgesteld als antwoord op de mestproblemen.
3. Tenslotte komt nu nadrukkelijk de optie: schadevergoeding in beeld. Een speciale, onafhankelijke adviescommissie onderzoekt de mogelijkheden hiervan. Volgens Van der Wal zijn intussen al wel diverse informatieverzoeken over schadevergoeding binnengekomen, maar is er nog geen vergoeding uitgekeerd.