Samenwerking

Vraaggestuurd vlees produceren heeft de toekomst. Samenwerking en kwaliteit zijn sleutelwoorden voor succes in de sector.

Een dezer dagen gaat professor dr. Aart de Kruif, hoogleraar voortplanting, verloskunde en bedrijfsdiergeneeskunde aan de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Gent, met emeritaat. Met enkele collega’s ga ik naar dat afscheid toe. Toen ik als net afgestudeerd dierenarts in 1982 bij het Veterinair Centrum Someren kwam, was Aart de Kruif daar werkzaam. Hij heeft de begeleiding van melkveebedrijven opgezet en legde zo een basis voor het protocollair werken met grote groepen dieren. In vele opzichten is deze man voor mij een leermeester geweest.

In 1991 kwam een nieuwe ziekte ons land binnen, toen mystery disease geheten. Samenwerking tussen het toenmalige CDI en de Gezondheidsdienst voor Dieren en onderzoek naar materiaal uit de praktijk, verzameld door practici, leidde er al snel toe dat de verwekker van de ziekte werd gevonden. Het was het Lelystad-virus, de veroorzaker van PRRS, oftewel abortus blauw. Hier werd een vorm van samenwerking tentoongespreid die voor de Nederlandse landbouw heel kenmerkend is geweest. De samenwerking deed mij besluiten mij te richten op de geneeskunde van het varken.

Samenwerking leidt tot kwaliteit, dat is mijn lijfspreuk. Samenwerking heeft de landbouw veel goeds gebracht; denk aan de eerste coöperaties die ontstonden. Pater van den Elsen was de oprichter van de NCB. Denk ook aan de boerenleenbank. De afgelopen jaren is de varkenshouderij een sector geweest waarin de term samenwerking vaak werd genoemd. Maar als puntje bij paaltje kwam, werd juist heel weinig samengewerkt. In de varkensketen werd geoptimaliseerd per schakel en het eindproduct stond niet altijd centraal. We produceerden voor een aanbodmarkt. Kwantiteit was het toverwoord, voerwinst het sturingsmiddel.

De afgelopen jaren sprak ik steeds meer met varkenshouders die niet meer wilden, maar beter. Het betere product werd echter onvoldoende betaald, de kostprijs was iets hoger. De kwaliteitsgerichte ondernemers dreigden het onderspit te delven. Toch bleven ondernemers in de varkenssector zoeken naar kwaliteit en dat gaat de markt merken.

Er zijn momenteel een aantal samenwerkingsverbanden die succesvol zijn en die de maatschappij aanspreken. Bijvoorbeeld de Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV), het Livar Kloostervarken en Friberne, het merkvlees van de Frievar-keten. Vergeet ook niet Elite Varkens, het Heyde Hoeve-varken, de Duke of Berkshire en Farmers to Farmers. En er zijn er vast meer. Het zijn samenwerkingsverbanden tussen varkenshouders.

Dit soort ketens produceert in marktconcepten en maakt elk op een eigen manier contact met de consument. Dit is heel belangrijk; de consument koopt immers het product. De consument wil dat dit vlees lekker en gezond is. Daarnaast moet het veilig zijn en wil men dat de dieren met zorg worden omringd. Ik verwacht dat in Nederland en in de rest van Noordwest-Europa steeds meer in marktconcepten geproduceerd gaat worden.