Duurzame boer treft overal drempels

De provincie nam in de evaluatie signalen op die de boeren eerder afgaven: boeren komen veel onduidelijkheden tegen, bijvoorbeeld door planologische hindernissen of onzekerheden rond de stikstofregels. “Als ze toch overleg zoeken voor een herbestemming met de gemeente, dan heeft die vaak onvoldoende capaciteit om ondernemers te woord te staan en mee te denken. Hierdoor worden ideeën op voorhand niet uitgewerkt of uitgevoerd.”

Concurrentie van terreinbeheerders

Een andere observatie is dat boeren die willen extensiveren aanlopen tegen concurrentie van terreinbeherende organisaties. Boeren die best werk willen uitvoeren voor de terreinbeherende organisaties en daarin willen investeren, ondervinden concurrentie van loonwerkers. Een van de problemen bij de omschakeling naar duurzame landbouwsystemen is het gebrek aan betrouwbare kennis en gegevens. Er zijn wel cijfers over de gangbare landbouw, maar voor nieuwe verdienmodellen ontbreken deze cijfers. Dat maakt banken extra voorzichtig.

Plattelandscoaches kunnen boeren wel helpen en de provincie Utrecht zette de coaches meermaals in. Utrechtse boeren en tuinders geven de plattelandscoaches een hoog cijfer. Bij een evaluatie blijkt dat de plattelandscoach gemiddeld een 8,5 krijgt, meldt de provincie Utrecht. Zo’n 14% van de agrarische ondernemers in Utrecht nam een coach in de arm. Verreweg de meeste ondernemers die een coach inschakelden is melkveehouder (203 boeren, 61%). De belangstelling voor de coaches was aanvankelijk zo’n 6 per week, maar de aanmelding nam af na de publicatie van ‘Het kaartje van Van der Wal’, staat in het evaluatierapport.

Ontwikkeling van het bedrijf of afbouwen

Plattelandscoaches helpen boeren bij het maken van keuzes. Tussen december 2020 en april 2023 namen 329 Utrechtse boeren (25 gemeenten) een plattelandscoach in de arm. De plattelandscoaches konden boeren begeleiden bij tal van onderwerpen, zoals de verwijdering van asbest, kringlooplandbouw, verbinding met de stad of de gezondheid. Toch lag het accent in de meeste gevallen op ondersteuning bij verdere ontwikkeling van het bedrijf of om het bedrijf af te bouwen. Ontwikkeling naar een economisch rendabele bedrijfsvoering en bedrijfsovername waren onderwerpen die vaak voorkwamen.

De provincie begon met 11 en eindigde met 9 coaches. Een coach koos zelf een ander carrièrepad. De provincie nam afscheid van een andere coach ‘vanwege kwaliteitsoverwegingen in de samenwerking.’ De coaches hielpen de boeren bij het vinden van de juiste specialisten. De specialisten werden door de boeren beoordeeld met een 7,3. De provincie besteedde € 1,6 miljoen aan het project, terwijl er bijna € 3,2 miljoen beschikbaar was. Voor de jaren 2023-2026 is nog € 1,6 miljoen beschikbaar voor een vervolg van het traject. In andere provincies (Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel) zijn soortgelijke projecten opgezet.