Commissie: haal bestuursrechtspraak weg bij Raad van State

De Raad van State (RvS) moet zich geheel gaan toeleggen op advisering van het kabinet en parlement over wetgeving. De afdeling bestuursrechtspraak moet worden afgesplitst en ondergebracht bij de rechterlijke macht, is het advies van de parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid. Zij vindt het “staatsrechtelijk onzuiver” dat één Hoog College van Staat zowel adviseert over wetgeving, als rechtspreekt over de toepassing van diezelfde wetgeving.

Commissievoorzitter Michiel van Nispen zegt in een toelichting dat de kritiek op de Raad van State over deze dubbele functie al langer speelt en dat dit principieel uit elkaar gehaald moet worden. Van Nispen is Tweede Kamerlid namens de SP en diende in maart 2022 al een motie in, samen met Pieter Omtzigt om de rechtsprekende taak bij de RvS weg te halen. Die motie werd toen door een meerderheid van de Tweede Kamer verworpen.

Politiek aan zet over bestuursrechtspraak

Volgens de commissie is het aan de politiek om een besluit te nemen over het voortbestaan van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Dit is ook de afdeling die in 2019 het PAS, het vorige stikstofbeleid, naar de prullenbak verwees en waardoor er nu gesproken wordt van een stikstofcrisis.

De commissie fraudebeleid is ingesteld naar aanleiding van de toeslagenaffaire. De commissie wilde weten hoe het kon dat deze affaire is ontstaan. De commissie dook in 30 jaar fraudebeleid en kwam met harde conclusies over hoe persoonlijk leed (bewust) niet gezien is. In het onderzoeksrapport krijgen ambtenaren, politici, journalisten en rechters kritiek over hun handelen rondom fraude.

Grondwet

Een andere aanbeveling van de commissie is dat nieuwe wetten zowel voor- als achteraf getoetst zouden moeten worden aan de Grondwet. Zo moet worden voorkomen dat grondrechten van burgers aan de kant worden geschoven ten faveure van “politieke wensen of organisatiebelangen”.

Medeauteur: ANP