Zoektocht naar alternatief voor KDW in stikstofwet

Boerenorganisaties, natuurclubs, provincies en het ministerie van LNV zijn het er eigenlijk wel over eens. Als de overheid doelen wil stellen voor natuurkwaliteit, dan moet de staat van de natuur centraal staan en niet de maximale neerslag van stikstof die een gebied kan hebben. Op termijn kan de KDW uit de wet, maar niet voordat er een alternatief is om de natuurdoelen aan te staven. Deze week ontving minister Christianne van de Wal van Natuur en Stikstof de betrokken organisaties om naar een alternatief te kijken.

Neerslag stikstof ook te groot zonder veehouderij

In sommige natuurgebieden wordt de KDW veelvuldig overschreden. De critici voorzien dat de neerslag van stikstof nog te groot is. Zelfs als in een theoretisch scenario alle veehouderij uit Nederland verdwijnt. Dus zijn boerenbelangenbehartigers tegen het gebruik van de KDW als resultaatverplichting. Het is wat hen betreft een te smalle benadering van het stikstofbeleid: het zou moeten gaan om de kwaliteit van de natuur, niet om stikstof alleen.

Daarbij komt: boeren kunnen niet sturen op de neerslag van stikstof, alleen op de emissie van hun eigen bedrijf. De minister laat weten dat ze dat ook veel van boeren hoort die ze over het onderwerp spreekt. Ze begrijpt deze strubbelingen van de ondernemers.

Zoektocht naar alternatief voor KDW

Van der Wal staat ‘open’ in de zoektocht naar een alternatief, maar waarschuwt ook: we komen nooit helemaal van de KDW af. “De KDW wordt namelijk op twee manieren gebruikt. Als eerste in de vergunningverlening: het maakt dan deel uit van de ecologische beoordeling die nodig is voor het aanvragen van een natuurvergunning. Wereldwijd wordt het gebruikt om natuurkwaliteit te waarborgen, het is een wetenschappelijk onderbouwd instrument.”

In Nederland staat de KDW sinds 2021 in de wet stikstofreductie en natuurherstel. Het vorige kabinet heeft zichzelf ten doel gesteld dat in 2035 74% van de stikstofgevoelige natuurgebieden onder de kritische depositiewaarde ligt. Dit nieuwe kabinet, waar minister Van der Wal dus het stikstofdossier onder haar hoede heeft, wil dat doel sneller halen, in 2030.

Ook in dit nieuwe voorstel worden de natuurdoelen als gehaalde KDW’s geformuleerd. Maar met een nieuwe wetswijziging kan dit wat de minister betreft anders worden. “Het belangrijkste is de kwaliteit van de natuur. We hebben ons te houden aan de Vogel- en Habitatrichtlijn en het verbod op verslechtering van de natuur. Dat betekent dus wel dat de natuurdoelen blijven staan, ook als de KDW verdwijnt. De ambitie blijft hetzelfde, de manier van monitoren kan anders.”

Hoelang duurt dat?

Donderdag was een ‘kick-off’-bijeenkomst op het ministerie waar organisaties die met die KDW te maken hebben, de kwestie dus hebben besproken. De minister vertelt hierover na afloop:

“Het was een open en goed gesprek, iedereen is het erover eens dat de natuur centraal moet staan. Maar er zijn nog geen concrete voorstellen. We gaan beginnen aan een proces, waar ik maximaal een jaar de tijd voor wil nemen. Als het eerder klaar is, prima, dan stellen we dat ook niet uit. We gaan 3 onafhankelijke wetenschappers benaderen om uiteen te zetten wat een alternatief kan zijn. Namen hebben we nog niet. Uiteraard moet een alternatief juridisch standhouden. De landbouw-, natuur- en overheidsorganisaties gaan vervolgens weer op die essays reageren, schriftelijk. Misschien zit er direct een voorstel tussen wat iedereen ziet zitten, dan zijn we snel klaar en gaan we dat verder uitwerken en in de wet zetten.”

Het zal dus nog wel even duren voordat er een mogelijk alternatief voor de KDW op tafel ligt. En verandert het verdwijnen van de depositiewaarde iets aan het beleid? De minister wil daar niet concreet op antwoorden, maar stelt: “Het vorige beleid, het PAS, is door de rechter onderuitgehaald, toen stond de KDW als resultaatverplichting niet in de wet.” Uitgangspunt in het beleid blijft voor Van der Wal de staat van de natuur: “We gaan niet tornen aan de ambitie, we moeten als overheid laten zien dat het menens is met de natuur.”