Rieneke werd boerin, maar vraag niet hoe

Boerendochter Rieneke wilde dolgraag boerin worden, maar dat het zó moeizaam zou gaan, had ze nooit kunnen denken. “Als je me dit alles 20 jaar geleden had voorspeld, had ik je uitgelachen.”

Ze is de middelste van vijf kinderen en groeide op in een gereformeerd gezin in Drenthe. Haar vader had een bedrijf met ruim honderd melkkoeien en als het aan Rieneke lag, zou ze het stokje van hem overnemen. “Maar mijn vader was nog van de oude stempel. Hij zei: het is zwaar werk, niks voor een vrouw.” Dat ze de verantwoordelijkheid kreeg voor de kalfjes kwam doordat haar oudere broer het bedrijf niet wilde overnemen. “En mijn vader kon het werk niet alleen.”

‘Vader zag denk ik toch meer in mij dan hij zei’

Op een dag stond haar moeder niet bij school om haar af te halen. “Het bleek dat mijn vader een ongeluk had gehad. Tijdens het inenten voor IBR had een uitgebroken koe tegen zijn hoofd getrapt. In het ziekenhuis is de wond gehecht. Hij had eigenlijk meer nazorg moeten hebben, maar hij wilde snel weer naar huis want hij moest nog melken. Het was echter niet zomaar een wond, het was een hersenbeschadiging. Maar dat bleek pas jaren later.”

Het oud- en nieuwfeest korte tijd later deed zijn genezing geen goed. “In het dorp werd zwaar vuurwerk afgestoken, ook van die lawinepijlen. Eén zo’n pijl is in een bushokje, op 100 meter afstand van ons bedrijf, geëxplodeerd. De stal stond ervan te schudden en het dak raakte ontzet. In één klap zag vader zijn levenswerk vernietigd. Met wat kunst- en vliegwerk is het gedeeltelijk door een oom gerepareerd. Of we niet verzekerd waren? Mijn vader was niet zo van de boekhouding, hij wou alles graag zelf doen.”

Rieneke had het intussen voor elkaar dat ze naar de landbouwschool mocht. “Ik denk dat mijn vader toch meer in me zag dan hij zei.” Ze volgde de BBL-opleiding veehouderij. Daarbij gaat een leerling een dag in de week naar school, de rest van de week werkt hij of zij in de praktijk. Rieneke mocht dat werk op het ouderlijk bedrijf doen.

Stoppen met opleiding

In die tijd had ze haar man al leren kennen. “Hij vond het maar niks dat ik op school als enige meisje tussen allemaal jongens zat.” Dat, en het feit dat haar vader haar meer en meer nodig had, maakte dat Rieneke de opleiding afbrak. Ze trok in de bedrijfswoning, trouwde en ging volledig thuis aan de slag. Een paar maanden later werd haar dochter geboren. Het huwelijk was echter geen gelukkige verbintenis. “Mijn man had het ook niet makkelijk. Afkomstig uit Curaçao, met een donkere huidskleur, werd hij gedoogd als mijn partner. Maar hij kwam er niet echt tussen bij mijn familie en in het dorp.”

Ze voedde haar dochter nog zelf op toen haar vader mentaal vast liep. “Hij wilde dat ik de verantwoordelijkheid voor de boerderij op me nam. Dat was nogal wat. Via school had ik wel de praktijk geleerd, maar van het management wist ik nog niet veel.” Toch ging Rieneke het aan. Voor het melken regelde ze tijdelijk bedrijfsverzorging, de rest deed ze zelf. “Op die manier kon ik de boerderij combineren met mijn jonge gezin.”

Acht maanden zwanger. Ik dacht: als ik een trap van een koe krijg, ben ik mijn baby kwijt

Drie jaar later ging het mis. “Ik was acht maanden zwanger en het werd me te risicovol om nog in de melkput te staan. Ik dacht: als ik een trap van een koe krijg, ben ik mijn baby kwijt.” Haar vader dacht de oplossing te hebben, hij zou haar man leren melken. “Dat werd niets. Mijn man was een hele goede stukadoor maar geen boer.”

Er zat niets anders op, haar vader molk zelf zo goed en zo kwaad als het ging. Met een zelfgemaakt telraampje hield hij bij welke rij koeien al uit was en welke nog niet. Hartverscheurend vond Rieneke het om te zien, maar trots was ze dat hij het toch redde. En toen kwam er een belastingaanslag. Een forse. “We verkochten de bedrijfswoning en betaalden van de opbrengst de fiscus. Ik verhuisde met mijn gezin naar de stad en maakte daar de avondopleiding administratief medewerker af.”

Geen cent meer na vechtscheiding

Weg zijn van de boerderij had grote gevolgen. “Mijn vader verkocht het melkquotum en de melkkoeien, mijn man verbood me naar de boerderij te gaan en ik raakte in een enorme dip. De huisarts stelde een postnatale depressie vast. Alsof het al niet moeilijk genoeg was, vernam Rieneke dat de moeder van een klasgenootje van haar dochter contact opbouwde met haar man. Die gaf aan dat hij haar er als vriendin op na wilde houden. “In Curaçao is dat niets bijzonders maar mij ging het te ver. Hij had ruzie op zijn werk en daarom vertrok hij daar om voor zichzelf te beginnen. Maar hij ondernam niks omdat hij steeds bij die ander zat. We hadden dus geen inkomsten en van mijn vader kreeg ik ook geen loon.”

Waarom niet? Rieneke is even stil en zegt dan: “Ik stelde geen vragen in die tijd.” In plaats daarvan stroopte ze de mouwen op, ging werken op een boekhoudkantoor en daarnaast bij de bedrijfsverzorging. “Zo verdiende ik wat en kon ik boerenwerk doen, iets wat mijn passie was en is.”

Mijn ex weigerde alimentatie te betalen. Het werd helaas een vechtscheiding

Zonder dat ze het wist, had haar man het nummer van hun gemeenschappelijke rekening veranderd en al hun gezamenlijke geld weggesluisd. Toen het tot een echtscheiding kwam, bleek dat Rieneke geen cent had. “De bank en de fiscus konden niets voor me doen. Ik moest maar meer uren gaan werken en de kinderen naar de opvang doen. Mijn ex vertikte het namelijk om op te passen. Hij weigerde ook alimentatie te betalen en toen ik een advocaat inschakelde, werd het helaas een vechtscheiding.”

Bij de belastingdienst vroeg Rieneke kinderopvangtoeslag aan, omdat Rieneke de opvang niet kon betalen. “Om voldoende inkomsten te hebben had ik wel vijf, zes baantjes. Ik was veel weg, het was geen wenselijke situatie voor mijn kinderen. Ook niet omdat mijn familie met elkaar overhoop lag. Om weg te zijn van alles, verhuisde ik.”

Aangewezen als bedrijfsleider

Nadat haar moeder vastliep wegens psychische problemen, werd ze opgenomen in een GGZ-instelling. Toen werd duidelijk dat zij de boekhouding niet goed had bijgehouden. “Mijn vader vroeg mij om te helpen en alles uit te zoeken. Ik had immers een boekhouddiploma en ervaring. Er bleek veel mis. Moeder had bijvoorbeeld het lidmaatschap bij FrieslandCampina laten verlopen. Het lukte om dat weer te herstellen, zodat we melk konden leveren mocht het ooit weer zover komen. Het bedrijf stond ook niet ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.

Met mijn vader ging ik daarheen om het te regelen. Op zijn verzoek werd ik toen aangewezen als bedrijfsleider met een volledige volmacht om te handelen. Een paar weken later wilde hij ook ineens een testament opstellen. Ik moest mee en hoorde bij de notaris dat ik na zijn overlijden executeur testamentair zou worden. Ik kreeg daarvan de originele akte.”

Als bedrijfsleider begon Rieneke thuis orde op zaken te stellen. Ze verkocht onder andere de 51 pension- en manegepaarden die haar zus er stalde en de bijbehorende manege. Ze liet ook de ontzette koeienstal slopen. “Het werd me door mijn familie allemaal niet in dank afgenomen.”

Met haar vader ging het intussen steeds slechter. “Hij was zo ziek. De arts stelde Alzheimer vast. Dat vond ik raar, hij vergat weleens wat maar veel wist hij nog heel goed. De rare plek op de hersenscan bleek de hersenbeschadiging van het bedrijfsongeluk van jaren geleden. Dat was nooit onderkend, waardoor hij al die tijd verkeerde medicijnen had gehad. Die omwisselen, had veel impact. Hij kreeg stemmingswisselingen en werd agressief. Er zijn nare dingen gebeurd.”

Toeslagenaffaire: beschuldiging van valsheid in geschrifte

Hoewel Rieneke de officiële bedrijfsleider was, bleef haar vader zijn eigen gang gaan. “Hij verkocht bijvoorbeeld zomaar een trekker. De opbrengst kwam deels in de boeken, deels niet. Dat was zwart geld. Daar kon ik niet mee leven, dat was valsheid in geschrifte. Bij de rechter heb ik toen bewindvoering aangevraagd en gekregen. Toen mijn vader erachter kwam, was hij woest. Om een lang verhaal kort te maken, jeugdzorg ging zich ermee bemoeien. Mijn kinderen zouden niet veilig zijn. Daarom vertrok ik weer van de boerderij. Eerst naar Assen, een jaar later naar Brabant. Daar zaten de kinderen veilig en ik kon de boerderij ook op afstand managen.”

Toeslagenaffaire: ‘Ik zou fraudeur zijn en moest meer dan € 27.000 terugbetalen’

Na ook daar weer gebruik gemaakt te hebben van kinderopvang, kreeg ze ineens een brief van de belastingdienst waarin ze als fraudeur werd bestempeld. ”Dat sloeg de bodem onder mijn voeten weg. Ik had geen idee waarom ik beschuldigd werd en dat werd ook niet onderbouwd.” Ongemerkt was ze een van de vele slachtoffers geworden van de toeslagaffaire. “Ik moest meer dan € 27.000 terugbetalen, omdat ik dat zogenaamd onterecht ontvangen had.”

Inmiddels is ze gedeeltelijk gecompenseerd, maar rust kwam er dus niet, helemaal niet toen haar ex-man en familie haar aanklaagden bij jeugdzorg. “Ik zou een slechte moeder zijn. De rechter plaatste mij als moeder en gediplomeerd gastouder onder toezicht. Het was een rottijd. De kinderen waren doodsbang, omdat de jeugdzorgmedewerker steeds zei: als jullie moeder zich niet gedraagt, worden jullie uit huis geplaatst.”

Naar Duitsland

Via allerlei baantjes in de agrarische sector lukte het Rieneke om niet in de schulden te raken. Er gloorde ook weer liefde die zich in de vorm van een Nederlandse man in Duitsland aandiende. Die vroeg na verloop van tijd of Rieneke bij hem wilde komen wonen. “Ik zei: graag, maar ik wil wel een eigen baan om in mijn eigen levensonderhoud te voorzien.” Die baan vond ze, mede dankzij alle ervaringen die ze in de bedrijfsverzorging had opgedaan. “In Duitsland werd ik bedrijfsleider op een bedrijf met 450 koeien. Samen met de kinderen verhuisde ik. Jeugdzorg sputterde nog even tegen, maar ik heb verder nooit meer iets van ze gehoord.”

De baan liep vast door een dierziekte op het bedrijf, die ook op Rieneke en haar collega’s oversloeg. Vervolgens strandde ook de nieuwe relatie. Bij een kalverhouderij vond ze nieuw werk. “Daar kwam ik er na een paar maanden achter dat ik ziek word van de vele kalveren die elke maand van overal en nergens werden aangevoerd.” Ze besloot wederom te verhuizen en pakte haar werk als bedrijfsverzorger weer op.

En toen kreeg ze onverwachts een mooie kans in Bad Bentheim. Die greep ze aan: sinds vorige zomer pacht ze er een boerderij met honderd melkkoeien. Ze is het eerste bedrijf in Niedersachsen dat melk levert aan FrieslandCampina, dankzij de herstelde leveringsrechten van het familiebedrijf in Nederland. Het management daarvan doet Rieneke nog steeds, ook al woont ze zelf over de grens. “Mijn vader overleed een paar jaar terug, maar net als hij wil ik dat het in de familie blijft.”

Nieuw testament

Ze doet haar best ondanks de onaangename verrassingen die nog opduiken. Zo kreeg ze meegedeeld dat er een nieuw testament was opgesteld. Dat was zo aangepast dat ze geen rechten zou ontvangen. Ze aanvaardde het niet. “Hoezo zou ik ineens geen erfgenaam meer zijn? Mijn moeder zei dat ik gevlucht was naar Duitsland. Daardoor zou er geen adres van mij bekend zijn en daardoor kon ik dus ook geen aanschrijven van de notaris ontvangen.” Rieneke had de originele stukken echter veilig bewaard. Nadat advocaten alles uitgezocht hadden, mocht ze afgelopen december dan eindelijk het familiebedrijf overnemen.

Eind goed al goed? Nog niet. Zo is de afwikkeling van de toeslagenaffaire nog onduidelijk. Maar Rieneke is niet van plan op te geven. Energie haalt ze uit het werk in haar onderneming. Ze ziet het als een roeping, niet als een beroep. “Ik wilde boerin worden en dat is gelukt.”

Ze heeft ook een tip voor anderen: “Kom op voor je rechten. Zorg dat je doelen voor de toekomst op papier goed geregeld zijn en wees zuinig op je eigen data. Wees ook dankbaar voor al het goede wat je hebt en vergeet vooral niet te genieten van de dagelijkse dingen. Liefde, harmonie en vrede zijn de kostbaarste geschenken in het leven, wees er zuinig op!”