Patstelling dreigt bij toelating glyfosaat

De strijd om de toelating van glyfosaat lijkt opnieuw te eindigen in een Europese patstelling. Er is geen uitgesproken meerderheid tegen de toelating, maar er is ook geen uitgesproken meerderheid voor de hernieuwde toelating van de onkruidbestrijder.

De Europese Commissie zal daarom het pleit uiteindelijk beslechten. De Europese Commissie wil volgens het laatste conceptvoorstel de toelating van glyfosaat met een periode van tien jaar verlengen. Europees Commissaris Stella Kyriakides zei vorige week dat ze ervan uitgaat dat ze voor toelating van glyfosaat voldoende steun krijgt van de lidstaten.

Glyfosaat is is een populaire onkruidbestrijder die onder andere wordt ingezet bij het vernieuwen van grasland en het doden van winterharde vanggewassen. Glyfosaat is wereldwijd het meest gebruikte gewasbeschermingsmiddel. In Nederland werd er in 2021 bijna 700.000 kilo afgezet. Er zijn alternatieven beschikbaar, maar die zijn niet zo effectief als glyfosaat. Met deze alternatieven wordt ook al gewerkt.

Praktijk zoekt alternatieven voor landbouw

De praktijk zit niet stil. Ook LTO Nederland en de Brancheorganisatie Akkerbouw zoeken naar alternatieven voor het gebruik van glyfosaat. Verminderen van het gebruik is ook een optie, bijvoorbeeld door doseringen aan te passen of het middel alleen op specifieke plaatsen te gebruiken. Er zijn praktijkschema’s opgesteld voor de vernietiging van grasland, de verwijdering van groenbemester of vanggewas. Een van de mogelijkheden is om grasland zo te verzorgen dat vernieuwing niet of minder vaak nodig is. LTO wil dat glyfosaat als laatste redmiddel beschikbaar blijft. Zeker zolang de wetenschappelijke beoordeling bij normaal gebruik geen schade ziet voor mens, dier of milieu.

Glyfosaat helemaal uitbannen heeft mogelijk meer negatieve effecten dan voordelen. Dat betoogde akkerbouwer Michiel van Andel uit Emmeloord vorige week tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. Hij ziet vooral negatieve gevolgen van een verbod op glyfosaat “voor het milieu, voor de menselijke gezondheid én voor de CO2-uitstoot. En uiteindelijk voor de verduurzaming van de landbouw.” Hij kan als uien- en witlofteler niet zonder de onkruidbestrijder.

De discussie over glyfosaat zou niet zo hoog oplaaien als de werking van het middel beperkt zou blijven tot het plantenleven. In dit geval zouden er geen sporen van glyfosaat in mens, milieu en voeding kunnen worden aangetoond. Verscheidene milieuorganisaties en gezondheidsdeskundigen zeggen dat glyfosaat veel meer effecten heeft dan alleen de systemische werking in planten. Deze werking zorgt ervoor dat een plant doodgaat.

De Nijmeegse hoogleraar neurologie Bas Bloem is in Nederland een pleitbezorger voor grondig onderzoek naar de gezondheidseffecten van glyfosaat. Hij concludeert dat het huidige systeem voor de toelating van gewasbestrijdingsmiddelen tekortschiet om kwalijke gezondheidseffecten van glyfosaat aan te tonen. Bijvoorbeeld het ontstaan van de ziekte van Parkinson.

Piet Adema praat met Bas Bloem

Het kabinet kauwt al lange tijd op het dossier glyfosaat. Twee weken geleden spraken de ministers Piet Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en Ernst Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) met hoogleraar Bas Bloem en deskundigen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Minister Adema zegt het belangrijk te vinden om deskundigen en betrokkenen over de toelating van glyfosaat te horen.

“Dit is een lastig dossier, waarin ik zorgvuldig wil handelen. Daarom heb ik verschillende gesprekken gevoerd, onder andere met Bas Bloem.”

Of dat gesprek hem nieuwe inzichten opleverde, wilde hij vorige week niet zeggen. Volgens Haagse bronnen neigt Piet Adema er inmiddels naar om tegen de toelating van glyfosaat stemmen. Dit geldt ook voor zijn collega Ernst Kuipers. Adema zelf liet zich vorige week echter nog niet in de kaarten kijken.

“U zult nog even geduld moeten hebben. Op 13 oktober wordt er in Brussel gestemd en daarvoor zal ik de Kamer informeren over de stem van Nederland.”

Motie tegen glyfosaat

De Tweede Kamer droeg het kabinet afgelopen maand met een motie op om tegen de Europese toelating van glyfosaat te stemmen. De motie kreeg steun van Volt, GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren, D66, ChristenUnie, SP en PVV.

CDA en VVD zijn het niet eens met deze motie. En hoewel het kabinet gevallen is, zijn de lijnen met de demissionaire minister nog zo kort dat de tegenstem van deze partijen nog zwaar weegt.

De politieke beïnvloeding voor een tegenstem loopt in Nederland vooral via de lijn Partij voor de Dieren, D66, GroenLinks en SP. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot riep vorig jaar op tot een meldpunt voor ‘geel gespoten grasland’. Hij vindt dat het doodspuiten van grasland niets te maken heeft met gewasbescherming.

Het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) trok recent wel aan de bel bij de EFSA (Europese autoriteit voor voedselveiligheid) om het huidige toelatingsbeleid onder de loep te nemen. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) stelde vast dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor de aantasting van het zenuwstelsel door in Europa toegelaten werkzame stoffen. Bijvoorbeeld glyfosaat. Maar daarbij tekende het instituut wel aan dat er meer gegevens nodig zijn om dit soort aandoeningen goed te onderzoeken.