‘Het mestprobleem niet oplosbaar? Wat een onzin’

Nu de tijdelijkheid van de derogatie door het demissionaire kabinet is beëindigd, en ‘Brussel’ gemakshalve daarvan de schuld krijgt, moet de vraag worden beantwoord of er een oplossing mogelijk is voor het mestprobleem. Mijn overtuiging is dat de sleutel voor een oplossing vooral op het boerenerf ligt, en nauwelijks in Den Haag. Mest is in Nederland om twee redenen een probleem:

1. er is een te groot volume op logistiek onhandige plekken,

2. en de aard van het slecht gedefinieerde (afval)product drijfmest past op geen enkele manier bij een landbouwkundig vereiste precisiebemesting.

Oplossing mestprobleem

Deze beide punten versterken in onderlinge samenhang het probleem. En daarom zal een oplossing ook beide zaken moeten aanpakken, in onderlinge samenhang. Als we dat niet doen blijft alleen de simplistische berekening over van de hoeveelheid ‘dierlijke mest’ die we nog kwijt kunnen op die paar miljoen hectares zand, veen en klei in ons land. Zo’n berekening leidt onherroepelijk tot een noodzakelijke forse krimp van de veestapel. Allerlei uitkoopregelingen en generieke emissiereducties zijn in dit licht dan ook een ongerichte poging om ‘iets’ te doen, waarbij de beeldvorming van daadkrachtige politiek belangrijker lijkt dan de te verwachten effectiviteit van de oplossing. Daarbij is slechts een ding zeker: het gaat in ieder geval veel geld kosten.

Een stap naar het uitfaseren van drijfmest

Een effectieve oplossing zal daarom moeten starten met het uitfaseren van het product drijfmest. Ooit door de veehouderij omarmd als de ideale arbeidsbesparende oplossing voor de huisvesting op stal, heeft deze geleid tot het landbouwkundige gewrocht waarbij maxima in kubieke meter drijfmest berekend moeten worden per hectare, die niets te maken hebben met de werkelijke bemestingsbehoefte. Boeren worden dan geacht zelf de bemesting aan te vullen met kunstmest. En ze worden geacht duizenden kubieke meters drijfmest, vooral water, tegen hoge kosten te laten vervoeren naar verre streken. Een dergelijke systematiek is in de praktijk niet handhaafbaar omdat iedere logica ontbreekt.

Lees ook: Bleker pleit voor onderzoek naar juridische mogelijkheid nieuwe derogatie grasland

Mestfraude

Drijfmest als afvalproduct kent een negatieve prijs en is daarmee tegelijk gevoelig voor fraude, zoals alle afvalproducten. Uitfaseren van drijfmest is mogelijk door een financiële prikkel in stappen te organiseren en op termijn te koppelen aan iedere hernieuwing van de vergunning. Bij die financiële prikkels kan gedacht worden aan steun bij bouwkundige en technische aanpassingen, aan fiscale opties en aan koppelingen met het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Tegelijk kunnen dan andere emissiedoelstellingen worden gestimuleerd.

Kunstmest blijft een minder milieuvriendelijke bemestingsoptie

Uiteraard blijft er met deze aanpak nog steeds een vergelijkbare hoeveelheid mineralen over die als bemesting zijn weg moet vinden. In een normale economische concurrentie met kunstmest zijn de nieuwe producten uit de veehouderij in het voordeel vanwege hun ecologische aantrekkelijkheid. Kunstmest is nu eenmaal niet de meest milieuvriendelijke vorm van bemesting. Wanneer we de natuur en het landschap willen beschermen is herformulering van het mestbeleid noodzakelijk. In Brussel is, samen met andere lidstaten, best ruimte om een haalbare aanpassingstermijn voor België, Duitsland, Frankrijk en Nederland goed te definiëren.

De hier geschetste aanpak zal natuurlijk voorzien moeten worden van flankerend beleid, zoals bijvoorbeeld het inperken van de uit de hand gelopen geliberaliseerde pacht. Maar voor een korte bijdrage op dit moment is dit voldoende voer voor discussie.