Gezinsbedrijf is groot zat

Agrarische schaalvergroting kan volgens grote boeren en bobo’s wel onvermijdelijk zijn, toch is het niet erg populair. Niet onder burgers, maar óók niet onder boeren.

Wie sommige adviseurs, bobo’s of grote boeren hoort, zou kunnen denken dat iedere veehouder of akkerbouwer niets liever wil dan een groot bedrijf, dat dan ook nog eens jaar na jaar verder groeit. Maar niets is minder waar. Boeren willen een net inkomen en de meesten zijn heel tevreden als dat haalbaar is met een overzichtelijk (dus niet te groot) bedrijf.
Sterker nog, velen moeten er niet aan dénken om een groot bedrijf te hebben, waarbij ze meer regelneef worden dan vakman met een passie voor gewassen, varkens of koeien. Het blijkt deze week weer eens, bij het Boerderij-lezerspanel.

Petitie ABC krijgt instemming van veel panelleden

Boerderij legde aan het panel een vraag voor over een initiatief van het Platform Aarde Boer Consument (ABC). Die koepel van meerdere organisaties zet zich af tegen het huidige EU-landbouwbeleid en biedt de Tweede Kamer hierover een petitie aan. ABC vindt dat er een eind moet komen aan een halve eeuw industrialisatie en schaalvergroting in de landbouw. Boerderij vroeg zijn panel hierover: mee eens of mee oneens? De grootste groep, 47 procent, is het hiermee eens. Bijna de helft van het panel zegt dus mét ABC: er moet een eind komen aan de schaalvergroting. Deze panelleden willen net als ABC terug naar het gezinsbedrijf, op ‘gezinsformaat’.

44 procent: schaalvergroting is juist hard nodig

Een iets kleinere groep van 44 procent is het oneens met de petitie tegen de schaalvergroting. Deze panelleden kozen het antwoord: ‘mee oneens, de schaalvergroting is niet te stoppen en is ook hard nodig’.

Megastallen en grote bedrijven ook bij boeren impopulair

Dat de grootste groep in het panel gekant is tegen de voortrazende schaalvergroting, blijkt ook bij andere vragen die het panel kreeg voorgelegd, over de reconstructieproblemen in Noord-Brabant. Die provincie wil geen nieuwvestiging meer van bedrijven in landbouwontwikkelingsgebieden (LOG’s). Boerderij vroeg zijn panel wat dit voor de boeren daar betekent. Meer hierover staat in Boerderij nr. 26, die dinsdag 30 maart uitkomt. Maar alvast één tipje van de sluier: liefst 36 procent koos hierbij dit meerkeuzeantwoord: ‘Dit beperkt hoogstens de mogelijkheden voor de grote jongens en de megabedrijven, goede zaak. Eindelijk een halt aan de megabedrijven’.
Het illustreert hoe impopulair megabedrijven en als erg groot ervaren boerenbedrijven, met name intensieve veebedrijven, ook bij veel boeren zelf zijn.

Schaalvergroting is meestal uit armoede

Natuurlijk, de schaalvergroting is overal om ons heen. Maar dat is omdat het een economische wet is en niet omdat het leuk is, of een doel op zich. Want zijn de gigasupermarkten behalve groter ook echt béter dan de buurtwinkels vroeger? Is die ene grote bank, een paar dorpen verder, ook béter dan die kleinere bank met bekende gezichten die ooit in je eigen dorp zat? En zit je nu echt beter in een vliegtuig, met zijn driehonderden opgevouwen, dan je vroeger met 80 man zat en de benen nog kon strekken?

Veel boeren dromen van klein bedrijf met mooi inkomen

Natuurlijk, de vergelijking met de landbouw gaat een beetje mank. Maar het punt is: schaalvergroting is an sich vaak niet léuk, het onstaat niet uit kwalitatieve motieven en is ook geen doel op zich. Maar ondernemingen móeten vaak wel, om in de plus te blijven. En daarna moeten ze aan de buitenwereld verkopen dat die schaalvergroting ook voor de klant goed is. Vandaar dat u van uw bank of winkel die weggaat, hoort dat de service straks nóg beter wordt.
Het zal allemaal wel. Milieuorganisaties wordt nog wel eens verweten dat ze onrealistische of te idyllische verhalen ophangen over het boerenbedrijf, met maar een handjevol koeien of varkens. Blijkens de antwoorden van het panel is er echter ook een grote groep boeren die droomt goed te kunnen leven van een overzichtelijk gezinsbedrijf, precies op die bijna romantische schaal die ook burgers en pr-organisaties zo aanspreekt.
Kortom, schaalvergroting is geen doel op zich, en menig veehouder zou als een kind zo blij zijn als hij met 25 koeien, 100 varkens of 30 hectare land een keurig modaal gezinsinkomen kon behalen.

Word ook lid van het lezerspanel!