Met Gazoo-stikstofkraker meer dan mestafzet oplossen

De twee melkveebedrijven en het jongveebedrijf van de familie Poppe liggen ten zuidoosten van Zwolle. Achter een van de melkveebedrijven staat sinds januari 2023 een Gazoo-stikstofkraker van JOZ. Bijzonder, want er staan er nog maar acht in Nederland. “Dankzij de kraker zetten we nog heel weinig mest af en kunnen we zonder derogatie. Daarvoor deden we mee aan derogatie en moesten we jaarlijks 3.000 kuub mest afvoeren. Dat kostte ons toen ruim € 100.000. Door de overspannen mestmarkt is dat nu nog veel meer. En we kochten 80 ton kunstmest per jaar, toen voor ruim € 22.000”, vertelt Jan Poppe.

Opvolgster Julia vult haar vader aan: “Dat is elk jaar heel veel geld, en waardevolle dierlijke mest niet benutten op het eigen bedrijf is ook niet gunstig voor het milieu. Want productie van kunstmest kost veel energie en geeft veel CO₂-uitstoot, net als gesleep met dierlijke mest. We willen een gezonde kringloop op ons bedrijf waarbij we al onze eigen dierlijke mest volledig benutten. Met een stikstofkraker lukt dat.”

Van NH₃ naar vloeibare kunstmest

Werken met de Gazoo levert de maatschap (prijspeil januari 2024) jaarlijks netto € 97.373 op. Poppe heeft geen emissiearme vloer, maar kan de ammoniakemissie wel fors verlagen door het restwater uit de kraker over de roosters te spoelen. Het restwater, ook wel mestwater genoemd, is de stikstofarme dunne fractie die retour komt uit de kraker. “Dat doen we nu niet, maar die optie is er wel. Het restwater gaat nu op het land, en deels in de kelder van de jongveestal om de mest te verdunnen.”

De stikstofkraker op het bedrijf van Jan, Ingrid en Julia Poppe draait vanaf februari 2023. De installatie zet de dunne mestfractie om in een vloeibare kunstmestvervanger. “We hadden al een mestscheider in 2011 met een aparte opslag voor de dunne fractie. Nu gaat de dunne fractie in de Gazoo, die de verdampte ammoniak (NH₃) omzet in vloeibare kunstmest.”

In het begin voerde JOZ nog wat kleine technische aanpassingen aan de installatie en enkele testen uit. “Maar nu draait de Gazoo volop en praktisch zonder problemen”, vertelt Jan. “Het is wel belangrijk dat er geen vaste delen in de dunne fractie zitten als die de kraker in gaat. Daarom hebben we nog een zeef in de mestscheider laten plaatsen. De Gazoo kost weinig werk. Ik vervang af en toe met de shovel een vat met zuur of loog, verder werkt het volautomatisch.”

Beter bodembeheer

De maatschap beschikt nu over vier meststromen: gewone drijfmest, vloeibare stikstof uit de kraker, rest- of mestwater en dikke fractie. “Zo kunnen we gras en mais meer op maat bemesten. Voor de aanwending van de eigen vloeibare stikstof schaften we een precisiebemester op gps van Slootsmid aan”, vertelt Jan. “Voor de wintertarwe kopen we nog wat kunstmest. We werken samen met Landschap Overijssel, dat grond verpacht voor de teelt van krachtvoer en het weiden van pinken.”

Ongeveer de helft van de dikke fractie gebruiken de melkveehouders als vulling van de ligboxen. “Dat kost weinig en is heel comfortabel voor de koeien. Net als weidegang, waar we afgelopen jaar weer mee zijn begonnen”, vertelt Julia. De andere helft van de dikke fractie mengen de maten op met vaste mest afkomstig uit de kalverhuisvesting. Het grootste deel gebruiken ze zelf. De maten voeren nog ongeveer 1.000 kuub vaste mest of drijfmest af.

Hogere mineralengehalten

Ze verwachten op de langere termijn hogere mineralengehalten in bodem en ruwvoer, omdat ze veel meer mineralen uit de eigen drijfmest beschikbaar houden. “De extra mineralen in drijfmest en de dikke fractie verhogen ook de gehaltes in het ruwvoer. Dat leidt tot minder aankoop van mineralen voor het melkveerantsoen”, stelt Jan. Daarnaast bevat het mengsel van stro en dikke fractie, dat ze op hun erf opslaan, veel organische stof.

Dat houdt meer vocht vast en het verbetert bodemleven en -structuur. “We merken dat we van vloeibare stikstof minder nodig hebben, vergeleken met kunstmestkorrels”, zegt Julia. “De bodem houdt de stikstof beter vast, het spoelt minder uit. Dat verbetert de stikstofbenutting en de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater.”

Kosten Gazoo

Volgens Jan en Julia is investeren in een stikstofkraker alleen zinvol als je veel mest moet afzetten. “Hoe intensiever het melkveebedrijf, hoe interessanter het financieel is”, zegt Julia. Maatschap Poppe investeerde € 200.000 in de stikstofkraker, inclusief een tank van 40 kuub voor opslag van de dunne fractie en twee opslagsilo’s van elk 60 kuub voor de vloeibare kunstmest.

De precisiebemester kost € 45.000. “We verwachten dit terug te verdienen in drie tot drieënhalf jaar tijd, door besparingen op mestafzet en kunstmest. Misschien sneller, want de kosten van mestafzet lopen hard op, als je de mest al kwijt kunt”, ziet Jan, die blij is dat ze hun stikstofprobleem hebben opgelost. De exploitatiekosten van de Gazoo liggen rond € 100.000 per jaar. “De energiekosten hebben we afgedekt met in totaal 800 zonnepanelen en een windmolen. De aanschaf van loog en zuur kost ons jaarlijks rond € 60.000.” Netto houdt Poppe jaarlijks € 97.373 over aan de Gazoo. “De stikstofkraker levert zeker rendement op, maar het sluiten van de kringloop vinden we minstens zo belangrijk”, stelt Julia.