Boeren en kabinet nog oneens over belangrijkste punten Landbouwakkoord

De marathonvergadering over het Landbouwakkoord is voorbij. Na bijna 20 uur vergaderen is er overeenstemming tussen boeren en kabinet over ‘een pakket’ plannen. Daarin ontbreken wel de belangrijkste onderwerpen: het verdienmodel bij natuurbeheer, mest en grondgebondenheid, bescherming voor boeren die door willen en de snelle legalisatie van de PAS-melders.

Toelichting Lydia van Rooijen bij Nieuwsuur – video onderaan de pagina.

Minister Piet Adema van Landbouw stond vanochtend om half 8 gebroederlijk met de 3 boerenvertegenwoordigers van Biohuis, LTO Nederland en NAJK buiten de vergaderlocatie.

“We zijn er nog niet, maar er is genoeg om op te sturen naar de planbureau’s om door te laten rekenen.” Adema wilde nog geen uitspraken doen over de inhoud van het concept, maar laat wel weten dat de plannen in de afgelopen 24 uur gemaakt zijn.

Punten die missen

De LTO-voorman mist in de plannen nog een langjarige vergoeding voor natuurbeheer of ecosysteemdiensten. Ook wil hij juridische bescherming voor boeren en hun opvolgers die door willen. Desgevraagd noemt hij het voorbeeld van bedrijven die – omdat ze in de buurt van een Natura 2000-gebied zitten – geen financiering kunnen krijgen. “Daar moet een oplossing voor komen.”

Ook kan er gedacht worden aan juridisch houdbare vergunningen. Het mestbeleid is ook een heikel punt. Het kabinet wil een GVE-norm voor melkveebedrijven, maar er wordt nu gewerkt aan een ‘graslandnorm’. Daarbij mogen boeren onderaan de streep meer koeien per hectare houden, is de verwachting van Van der Tak. Het alternatief voor zo’n norm is de afrekenbare stoffenbalans. Boeren moeten dan bijhouden welke mineralen ze op hun bedrijf aan- en afvoeren en welke emissies naar water, bodem en lucht daarbij vrijkomen. Dit geeft boeren de ruimte om op hun bedrijf zelf te zoeken naar maatregelen om bijvoorbeeld de ammoniakemissie te verminderen.

Een laatste punt dat LTO mist, is de oplossing voor PAS-melders. Formeel ligt stikstof niet op tafel, maar Van der Tak blijft dit punt aanstrepen.

NAJK-voorzitter Roy Meijer noemde de lange nacht en de voorafgaande onderhandelingen een ‘therapiesessie om iets te doen aan de puinzooi die in de agrarische sector aan de hand is’. Daarbij verwijst hij naar de verschuiving van onderhandelen over beleid voor de lange termijn, in plaats van voor de korte termijn. Van het laatste was de afgelopen jaren meestal sprake. Meijer knikte als minister Adema of LTO-voorzitter Van der Tak de jonge boeren noemde.

Van half 2 tot half 8

Het overleg over het Landbouwakkoord begon ’s middags om half 2 en duurde tot half 8 ’s ochtends. Rond 1 uur arriveerde premier Rutte in Villa Ockenburgh in Den Haag om zich bij de onderhandelingen tussen kabinet en boerenorganisaties te voegen. De volgende ochtend stelde Rutte dat zijn aanwezigheid ‘in principe niet nodig was geweest’. De vertegenwoordigers van ketenpartijen, provincies en andere hoofdtafel-onderhandelaars wachtten intussen af. Het onderhandelaarsakkoord is gedurende de nacht minutieus besproken.

Even na half 4 drukten de onderhandelaars op de pauzeknop. De andere hoofdtafelleden, vertegenwoordigers van natuur, provincies en ketenpartijen in de agribusiness, verlieten toen de vergaderlocatie. De boerenbelangenbehartigers praatten toen wel verder met het kabinet.

Onderhandelingen Landbouwakkoord niet geklapt

De bedoeling was dat woensdag duidelijk zou worden of de onderhandelende partijen het voorliggende concept-Landbouwakkoord voldoende vinden om door de planbureaus te laten doorrekenen. Over een ‘pakket’ is nu wel overeenstemming. Dit wordt opgestuurd naar de planbureaus. Doorrekenen duurt zo’n 2 à 3 weken. Die becijfering kan volgens Sjaak van der Tak ook weer helpen bij de uiteindelijke inkleuring van het akkoord.

Lang bleef onduidelijk of de gesprekken niet alsnog waren geklapt en er eventueel een einde zou komen aan de onderhandelingen. Zowel minister Adema als LTO-voorzitter Van der Tak spreken over een voorzichtig herstel van vertrouwen. Ook een van de doelen van het Landbouwakkoord. Volgens Adema voelen de boeren en het kabinet zich vrij om hard te onderhandelen, maar is de onderlinge relatie goed genoeg om dat te kunnen doen. De komende weken wordt dan ook verder onderhandeld.

Het klapte bijna vannacht: de onderhandelingen over de toekomst van de Nederlandse landbouw. Minister Adema spreekt van een “vergevorderd concept dat getoetst moet worden”, oftewel: de partijen zijn er nog lang niet uit. #Nieuwsuur pic.twitter.com/mlHjRScXPI

— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) May 18, 2023