‘Bekijk agri & food niet vanuit lineaire keten maar vindt nieuwe strategie’

De boerenprotesten laten zien dat boeren door heel Europa het zat zijn en met de handen in het haar zitten: nationaal en Europees beleid is onduidelijk, hun stem wordt niet meegenomen. Hoogleraar Raoul Beunen verwoordde het perfect bij de NOS: Brussel wilde te veel, te snel: er is decennialang te weinig gedaan richting de doelen, en nu moet alles in een keer.

De overheid wordt door veel ondernemers als onbetrouwbaar ervaren en is lastig bereikbaar. Maar ondernemers kunnen de grote maatschappelijke vraagstukken niet allemaal alleen oplossen. De vraagstukken zijn groter dan een bedrijfsprobleem. Om echt impact te maken en bij te dragen aan een nieuwe economie, daar hebben we anderen voor nodig. Onderwijs en onderzoek, maar ook de overheid. De basis van samenwerking is vertrouwen en daar moeten we aan bouwen. Misschien moeten we daarbij vaker de vraag stellen: ‘voor wie doen we wat?’.

Nieuwe verdienmodellen

Studenten van hogeschool Inholland hebben net weer een aantal onderzoeken afgesloten waar zij zich hebben verdiept in nieuwe verdienmodellen binnen de agri- & foodsector. Deze studenten waren vooraf niet bekend met de agri- & foodsector en volgen opleidingen zoals finance, accountancy en business studies.

Ze kwamen met verdienmodellen waar meervoudige waardecreatie belangrijk is. De kern daarvan is dat een vorm van waarde niet ten koste mag gaan van een andere vorm van waarde. Wat je nu nog veel ziet, is dat economische waarde ten koste mag gaan van ecologische en sociale waarde. Kortom, de economische waarde schaadt het welzijn van mensen en het ecosysteem.

Andere verdienmodellen

Studenten vonden andere verdienmodellen voor onze sector waarin samenwerken en combineren van activiteiten een belangrijke rol spelen. Ook zien zij kansen voor verbindingen van agrarische activiteiten met natuur en regeneratief toerisme. Duurzaamheidsoplossingen werden gevonden met inzet van artificial intelligence (AI) en precision farming.

Studenten keken ook kritisch naar korte ketens en herkennen waarom de lange ketens zijn ontstaan. Een spannend onderzoek was rond de vraag of gewasbescherming mogelijk is door het inzetten van middelgrote dieren in de akkerbouw, glastuinbouw en veehouderij.

Alles heeft met alles te maken

Wat al die spannende ideeën en kritische beschouwingen ons duidelijk maken, is dat jonge mensen ons leren kijken met een andere bril, een systeembril. Een verfrissende kijk op mogelijkheden om kringlopen te sluiten en niet een beetje beter en een beetje anders.

Waar vanaf het ontwerp van een nieuw product al nagedacht wordt over de vijf R’s: refuse, reduce, reuse, repurpose en recycle

Agri & food niet bekijken vanuit een lineaire keten, maar zien als een systeem waar alles met alles te maken heeft. Waar de effecten van de klimaatveranderingen niet stoppen bij de grens van het bedrijf, maar vaak invloed hebben op een heel gebied. Waar reststromen van de een oplossing kunnen zijn voor de ander. Waar vanaf het ontwerp van een nieuw product al nagedacht wordt over de vijf R’s: refuse, reduce, reuse, repurpose en recycle.

Langetermijnvisie in plaats van crisismanagement

Een veerkrachtige en duurzame land- en tuinbouw vraagt om een andere aanpak. Hoe zorgen we ervoor dat we gezamenlijk in onze sector efficiënter gaan werken, hoe beperken we faalkosten? Hoe creëren we een gezonde concurrentie? Waar de prijs niet ten koste gaat van de kwaliteit en afgewend wordt op de producent, maar waar we samen werken aan meervoudige waardecreatie?

We hebben een langetermijnvisie en een daarop aangepaste strategie nodig. Reageren wanneer het probleem er is, doen we met een kortetermijnvisie en is doodgewoon crisismanagement. Reageren vanuit een langetermijnvisie vraagt om de ogen te richten op de mogelijke risico’s en de kans die het risico voorkomt. En daarop inspelen en maximaal voorbereiden.