‘Landbouw leert: uitstel betekent niet altijd afstel’

Ontegenzeggelijk: de cijfers over 2023 zijn goed. De varkenshouderij beleefde een topjaar. Wageningen Economic Research (WecR) raamt een gemiddelde inkomen op € 370.000 per onbetaalde arbeidsjaareenheid. Biggen leverden 60% meer op, vleesvarkens 20%. De stemming zit er in, zou je denken. Zeker ook omdat de prognoses voor de middellange termijn goed zijn. In Noordwest-Europa is een tekort aan varkens.

De schijn bedriegt. Er heerst onzekerheid over de toekomst. Honderden varkenshouders hebben zich gemeld voor de stoppersregelingen Lbv of Lbv-plus. Een bedrijf dat wil stoppen is volgens DLV Advies al gauw € 2 miljoen waard. Volgens de adviesorganisatie zijn er meer stoppers dan er budget bij de varkenshouderij is.

Beter Leven-keurmerk

Ook de blijvers moeten keuzes maken. Een keuze voor het Beter Leven-keurmerk (BLk) vergt per 2025 forse aanpassingen op terrein van daglicht, groepsgrootte en voerligbox. Natuurlijk, iedereen wist dat een aanscherping eraan zat te komen. Bij de introductie van het keurmerk in 2011 is afgesproken dat de eisen tot 2024 onveranderd zouden blijven. Nu die termijn voorbij is, gaat dit direct ook gebeuren. Afgelopen zomer werd dit nog als een kans gezien. Het aanbod van BLk-varkens is (te) ruim. Stoppers zouden plaatsmaken voor collega’s die in dit traject willen stappen.

Even voor de beeldvorming: circa 60% van het verse varkensvlees in de schappen heeft minimaal 1 ster. Nog twee derde van de geslachte varkens in Nederland vindt afzet in het gangbare circuit: denk aan verwerking, horeca en export.

Hogere kostprijs voor BLk-varkens

Maar de nieuwe BLk-eisen hakken er stevig in, waarschuwt DLV-advies nu. Het adviesbedrijf becijfert dat de kostprijs met gemiddeld 6,5 cent per kilo vlees stijgt, met uitschieters naar boven de 10 cent. Op bedrijfsniveau vergen de investeringen gemiddeld drie ton. Nog los van de vraag of de stalaanpassingen vergunningtechnisch mogelijk zijn, moet de varkenshouder een keuze voor de komende tien jaar voor dit BLk-traject maken. Met de wetenschap dat gangbaar op dit moment ook lucratief is.

Duidelijkheid in eisen betekent ook duidelijkheid in prijs

Directeur Paul Bens gaat zelfs zo ver dat hij vreest voor het voortbestaan van Beter Leven voor varkens. Hij roept de supermarkten op om duidelijkheid te verschaffen over de toeslag. Varkenshouders willen hun investering terugzien in de prijs, liefst met een extraatje. Duidelijkheid in eisen betekent ook duidelijkheid in prijs. Ook zou een geleidelijke invoering van de nieuwe eisen, bijvoorbeeld bij renovatie, helpen.

Dat laatste lijkt misschien op vaak bekritiseerd uitstelgedrag, maar dit is onterecht. In de nabije toekomst volgen nog aanscherpingen rondom ammoniak. Het is handig om die stalaanpassingen én investeringen te combineren. Een beetje uitstel is niet altijd afstel.