‘Week van de waarheid voor de formatie én het GLB’

De week van de waarheid, noemt PVV-leider Geert Wilders deze week van de formatiegesprekken voor een nieuw kabinet. Informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol hebben 15 mei als uiterste deadline gesteld. Dan moet er een regeerakkoord op hoofdlijnen liggen, óf helemaal niks.

De sfeer bij de onderhandelingen lijkt net als het wisselvallige weer dat we dit voorjaar hebben. Het ene moment schijnt de zon volop. Dan regent het weer dagen en ontstaat er af te toe een stevige onweersbui. Het is hierdoor moeilijk om in beeld te krijgen hoe het er echt mee staat.

Een ding is duidelijk: het is aan de onderhandelingstafel net als op het land. Door het wisselvallige weer zijn nog lang niet alle gewassen gezaaid of gepoot. Je zou bijna denken dat de informateurs niet per toeval de deadline voor de gecombineerde opgave ook hebben gekozen als deadline voor formatieproces. En misschien is er voor beide wel wat uitstel nodig vanwege het moeizame verloop.

Formerende partijen zijn eensgezind

Het is ook de vraag op welke fronten de formerende partijen heel duidelijke afspraken maken. En op welke punten wordt gekozen voor – in GLB-termen – ‘groene braak, spontane opkomst’. Of er op landbouwbeleid ook gedetailleerde afspraken worden gemaakt, valt te bezien. Eind maart waren landbouworganisaties hoopvol na een gesprek met de onderhandelende partijen. Het belang van de agrarische sector werd nadrukkelijk gezien. De formerende partijen zijn eensgezind: ‘boeren moeten perspectief krijgen en een goede toekomst hebben in Nederland.’

Maar of het concreet verder komt dan deze mooie – maar ook nog een beetje holle – woorden, zal komende week duidelijk worden.

Heronderhandelen in Brussel

Dat de partijen in detail namelijk nogal verschillen in de wijze waarop de landbouw toekomst moet worden geboden, werd nog maar eens pijnlijk duidelijk tijdens het mestdebat. BBB stond vrijwel alleen met haar plan om uit de mestcrisis te komen. De partij blijft hameren op heronderhandelen in Brussel.

Met alle wetenschappelijke rapporten die pleiten voor derogatie én rapportages over niet-wetenschappelijk onderbouwde maar wel gestelde normen onder de arm, blijft BBB een derogatiedrammer. Zij willen niet toegeven aan de politieke werkelijkheid dat derogatie wordt afgebouwd, ondanks het gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing voor het ingezette beleid.

Steunen route van Adema

De andere formerende partijen VVD en NSC staan er wat gematigder in. Zij steunen openlijk de route van Adema, De demissionaire landbouwminister kreeg daarmee een ruime Kamermeerderheid achter zijn voorstel en kan de plannen gaan uitwerken. Dat er over de financiering nog geen akkoord is vanwege de formatie, wordt even achterwege gelaten. Ga eerst maar eens aan de slag, was de nadrukkelijke oproep van de Kamer.

De werkwijze bij het mestdossier is daarmee al het eerste voorbeeld van hoe een extraparlementair kabinet te werk kan gaan: Een akkoord op hoofdlijnen – ‘we willen toekomst voor de landbouw’ – waarbij een minister vervolgens in de Kamer een meerderheid moet vinden voor zijn plannen. Dat dit ook wel eens tot gemor van een van de regeringspartijen kan leiden, was daarbij al duidelijk zichtbaar.