Kruidenextracten geven pensgezondheid nieuw perspectief

Subklinische of subacute pensverzuring (ook wel SARA genoemd: Sub Acute Ruminal Acidosis) is een veel voorkomende fermentatiestoornis in de pens. Het schaadt het dierenwelzijn en de prestaties en winstgevendheid op melkveebedrijven. Er zijn verschillende instrumenten om deze stofwisselingsstoornis te vermijden. Een ervan is het behoud van een hoog vezelgehalte in het voer. Dat heeft een positieve invloed op de kauwduur en zorgt zo voor meer en beter speeksel, het beste middel om het pensmilieu te beschermen.

Melkkoeien met een hoge productie en mestrunderen hebben echter voer nodig dat rijk is aan concentraten. Enerzijds vermindert het de kauwduur, anderzijds verhoogt het het risico van daling van de pens-pH door het hoge aandeel vlot fermenteerbare koolhydraten. Bovendien kan de beschikbare tijd voor eten en herkauwen – die ook samenhangt met het type voer – worden verminderd door de dagelijkse routine op de boerderij. Denk aan het melkproces (duur, frequentie), het voerbeheer (aantal aanschuifrondes) en de relatie tussen dominante en de meer socialere dieren (concurrentie om bij de voerbakken en voerligboxen te komen). Het blijkt dus noodzakelijk de zuurneutralisatie te bevorderen bij dieren die hier gevoelig voor zijn.

Zuur-base-homeostase voor voederefficiëntie

Hoewel er geen spijsverteringsenzymen in het speeksel van herkauwers zitten, zoals wel het geval is bij varkens, speelt speeksel een belangrijke rol in de vertering van voer en ruwvoer. Enterische fermentatie door de pensmicrobiota produceert namelijk organische zuren, die de pensconditie op het vlak van pH kunnen schaden.

Herkauwers produceren verschillende soorten speeksel. De variant die wordt aangemaakt tijdens het kauwen is rijker aan buffers. Het speeksel dat tijdens het kauwen wordt geproduceerd, werkt mee aan de homeostase. Die zorgt voor stabiele en evenwichtige pH-condities voor de verschillende micro-organismen voor een optimale voerafbraak en -benutting. Dit is een synoniem voor verbeterde voerefficiëntie.

Een gemeenschappelijk element

Van kruidenextracten zoals van capsicum, zwarte peper, zingiber en kurkuma is bekend dat ze voor een gevoel van warmte in de bek zorgen. De chemische structuur van de extracten activeert bepaalde TRPV1-receptoren (transient receptor potential vanilloid type 1). Dit zijn niet-selectieve ionkanalen die, als reactie op een prikkel, een inkomende stroom kationen induceren, vooral calcium en natrium, met depolarisatie van de cel als resultaat. Een zenuwboodschap door de hersenstam gaat naar de slijmcellen in de klierbesjes van de oor- en tongspeekselklieren om de speekselstroom te vergroten. Dit effect moet worden nagestreefd bij herkauwers.

Kruidenextracten geven nieuw perspectief

Phodé ontwikkelde Oleobiotec Saliva Promoter, een oplossing die het risico van subklinische pensverzuring bij herkauwers vermindert door de natuurlijke middelen die het dier al bezit, te verbeteren. Het product versterkt de buffercapaciteit van het speeksel en stimuleert de dagelijkse speekselstroom. Doel is een gunstige omgeving te behouden voor de activiteiten van de pensmicrobiota. Het nut van deze nieuwe aanpak, waarin wordt gewerkt met kruidenextracten, werd aangetoond door verschillende studies bij melkkoeien en vleesrunderen.

De combinatie van gekenmerkte kruidenextracten (Mix SE1; Oleobiotec Saliva Promoter) werd getest in verschillende voerproeven en vergeleken met enkelvoudige kruidenextracten, combinaties hiervan en controlevoer (zonder kruiden). De speekselproductie en de samenstelling van het speeksel van melkkoeien werden gemeten in een Latijns vierkant met vier melkkoeien met een penscanule. De dieren werden gevoerd met een acidogeen gemengd rantsoen op basis van ingekuilde mais, sojaboonmeel, mineralen en voer in pellets. Alle voerbolussen werden verzameld om de hoeveelheid en de chemische samenstelling van het speeksel te meten (zie tabel 1).

Artikel gaat verder onder de grafiek

Synergie van kruidenextracten

De synergie van kruidenextracten (Mix SE1, Oleobiotec Saliva Promoter) zorgde voor een aanzienlijk hogere speekselproductie (P = 0,04) en een hogere fosforconcentratie (van fosfaten, bufferstoffen) vergeleken met het controlevoer. De pH van het speeksel is sterk gecorreleerd met de pH van de pens en kan dienstdoen als marker van zuurvergiftiging die gemakkelijk bruikbaar is.

Voor het beste effect bij een lage dosis is het belangrijk dat de kruiden in specifieke hoeveelheden worden samengevoegd. Verschillende combinaties werden met elkaar vergeleken (Figuur 1). De sterkste stijging van de speekselvloed in liter/kg opgenomen droge stof werd verkregen met Mix SE1 (Oleobiotec Saliva Promoter) en was positief gecorreleerd met de pens-pH.

Het is algemeen aanvaard dat de herhaling van langere periodes van lagere pens-pH tussen 5,5 en 6,2 wijst op een koe die lijdt aan subklinische pensverzuring. De exacte kinetische studie van de pens-pH in ons experiment maakte het mogelijk de dagelijkse indicatoren te berekenen die een meer representatief beeld geven van de evolutie van de zuurtegraad in de pens. Melkkoeien met Mix SE1 (Oleobiotec Saliva Promoter) in hun voer verkeerden 12% minder lang in omstandigheden van subklinische zuurvergiftiging.

Artikel gaat verder onder de grafiek

Aanbevelingen

Subklinische pensverzuring treft ruim 42% van de veestapel wereldwijd en kost meer dan € 375 per koe. Het gebruik van kruidenextracten van Mix SE1 (Oleobiotec Saliva Promoter) in het voer is dan ook een natuurlijke oplossing om risico’s op het gebied van rendement en welzijn te vermijden. Mix SE1 wordt aanbevolen tijdens de voertransitie, tijdens het graasseizoen in de lente en de herfst, voor koeien met een hoge productie en voor koeien die hun eerste kalf hebben geworpen en beginnen te lacteren.

Kijk voor meer informatie op de website van Phodé