Hoe hangt de vlag er nu bij?

Ineens hing het land vol omgekeerde vlaggen. In weilanden, tegen gevels en in lantaarnpalen: op veel plekken wapperde sinds 2020 de Nederlandse driekleur. Niet met de rode baan boven maar met de blauwe. Hiermee lieten boeren en sympathisanten zien dat ze het niet eens waren met het overheidsbeleid. Het fenomeen was waarschijnlijk overgewaaid uit de Verenigde Staten. Daar is het volgens de wet toegestaan om de vlag om te keren bij wijze van noodsignaal.

Niet alleen om de stikstof, ook anti-overheid

Aanvankelijk waren de vlaggen in Nederland vooral bedoeld om ongenoegen te uiten over de stikstofmaatregelen, gaandeweg werd het een anti-overheidssignaal. En toen kwamen de provinciale verkiezingen. Nadat de BoerBurgerBeweging in alle provincies de grootste partij was geworden, hingen verschillende boeren hun vlag subiet weer rechtop.

Maar niet iedereen deed dat. Het wantrouwen in de politiek zit diep en dat het nu allemaal goed komt, daar hebben veel boeren hun twijfels bij. Zo ook Hugo Koomans uit Waarder. Toen de verkiezingsuitslag duidelijk maakte dat de BBB in Noord-Holland de grootste partij was geworden, draaide hij zijn vlag weer om. Met de rode baan naar boven.

Nieuwe poppetjes praten mee, maar veel poppetjes blijven ook zitten

“En binnenkort haal ik hem helemaal weg. De overheid moet nu eerst een kans krijgen om de boel een beetje normaal aan te gaan sturen. Met die omgekeerde vlaggen hebben we een duidelijk signaal afgegeven dat het anders moet. Laten we nu maar even kijken wat ze kunnen.”

Vertrouwen in de politiek beschadigd

Of er echt iets gaat veranderen, daar is hij echter nog niet zo zeker van. “Kijk, het vertrouwen in de politiek is de afgelopen jaren zo ontzettend beschadigd, dat is niet zo één-twee-drie weer terug. Er zitten nu nieuwe poppetjes die meepraten over het beleid, maar er blijven ook heel veel poppetjes op dezelfde plek zitten.” Mocht het beleid niet veranderen, dan weet Koomans nog niet of hij zijn vlag weer ondersteboven ophangt.

“Tegen die tijd moeten we maar eens zien of en wat we voor actie gaan doen. Maar laat ze eerst maar eens laten zien wat ze kunnen. Ik ben blij dat de BBB goed gescoord heeft, dat geeft moed. Maar alles bij elkaar ben ik nog niet positief. Ook niet negatief. Ik ben neutraal.”

Jan Hemstede in Ommen had net als veel collega’s de vlag omgekeerd hangen, maar na verloop van tijd haalde hij hem weer weg. “Ik vond het echt een hele goede actie, maar het nieuwtje ging er een beetje af. Hem nu weer rechtop ophangen, doet niet zoveel denk ik. Mocht het beleid na deze verkiezingsuitslag toch niet veranderen en de vlaggen gaan weer op de kop, dan doe ik zeker weer mee.”

Met die vlaggen hebben we als boeren wel indruk gemaakt. We gaven een duidelijk signaal af

Of dat nodig is, kan hij niet inschatten. “Ik heb 180 koeien aan de melk en mijn NB-vergunning is in orde. Volgens het eerste stikstofkaartje had ik 48 % van mijn dieren moeten inleveren. Dat kaartje is van de baan, maar hoe het verder gaat, durf ik echt niet te zeggen.”

Bedenkingen over of het wel gewerkt heeft

Ook Karlo van der Linde uit Kampen heeft zo zijn bedenkingen. De melkveehouder had twee omgekeerde vlaggen wapperen, goed in het zicht, direct aan de N50 waar zijn percelen aan grenzen. “Met die vlaggen hebben we als boeren wel indruk gemaakt. We gaven een duidelijk signaal af, maar de regelgeving verandert er op zich niet door natuurlijk.”

Een storm nam één van de vlaggen mee, de andere hangt nog, maar Karlo wil die binnenkort weghalen. “Hij wordt lelijk.” Behoefte om een nieuwe te hijsen, rechtop deze keer, heeft hij niet. “Dat de BBB zo groot is geworden, is natuurlijk mooi, maar ik moet eerst nog zien of er wel echt iets gaat veranderen. Zo niet, dan kan ik misschien geen boer meer blijven. Voor ik op de boerderij kwam, ben ik onderhoudsmonteur geweest. Toen kon ik om vijf uur naar huis en had ik de weekenden vrij. Dat heeft ook wel wat. Natuurlijk zou het jammer zijn als ik het bedrijf op moet geven, maar ik ga het niet tegen heug en meug doorzetten.

Werken kan overal

Als ze me niet willen, dan ga ik wat anders doen. Werken kun je overal. Ja, zo sta ik erin. Maar liever blijf ik boer. Of ik na de winst van de BBB weer vertrouwen heb in de politiek? Ach, wat zal ik zeggen. De overheid is de meest onbetrouwbare partner gebleken die je maar kunt hebben, dus ik ben terughoudend. Maar hoop heb ik natuurlijk wel. Hoop doet leven, nietwaar?”

Die hoop heeft melkveehouder Bert Mensink uit Dedemsvaart zeker ook. Zijn omgekeerde vlag hangt er al een tijdje niet meer, maar dat was niet omdat hij de moed had opgegeven. Het was omdat hij geen vlaggenmast heeft. Daar waar hij zijn vlag goed kon laten zien, hing hij eigenlijk de postbode in de weg. Vandaar dat Mensink de driekleur weer weghaalde en nu ook geen nieuwe meer ophangt.

Uiting van solidariteit richting collega‘s

Maar de actie, die in zijn buurt gecoördineerd verliep via een buurt-app, steunde hij zeker. “Niet dat ik zelf in de problemen zou komen door de stikstofmaatregelen. We zitten hier al jaren in een ontwikkelingsgebied. Ik denk dat er voor mijn bedrijf niet zoveel aan de hand zou zijn. Dat ik meedeed met de vlaggenactie, was vooral om collega’s elders in het land te steunen. Een uiting van solidariteit.”

Ik verwacht dat de BBB wat zaken op de rit krijgt. De vlaggen hoeven denk ik niet meer op de kop

Hij is er blij mee dat de BBB zo groot werd in de recente provinciale verkiezingen en de waterschappen. “Jazeker, dit is heel positief. Ik verwacht dat de BBB wat zaken op de rit krijgt. Caroline is daar de geschikte persoon voor. Ze verwoordt de zaken heel goed. Nee, ik voorzie niet dat de boel straks in elkaar stort, zoals met Forum is gebeurd. De BBB is volgens mij wel zo nuchter dat ze de juiste mensen aantrekken. Al is het wel veel wat er nu op hun bord komt te liggen. Maar ik heb er wel vertrouwen in. Die vlaggen hoeven denk ik niet meer op de kop. De druk is eraf.”