‘Familie blijf je, ook met ruzie’

Dat het bedrijf ontzettend belangrijk is, hoef ik de lezers van Boerderij niet uit te leggen. Een boerderij is zoveel meer dan een manier om geld te verdienen. Als het alleen daarom ging, waren boeren wel wat anders gaan doen. Maar nee, het is die boerderij, soms al generaties in de familie, waar het bloed sneller van gaat stromen. Het is het werken met levend spul, met planten en beesten, veelal in de buitenlucht. Ach, het valt bijna niet uit te leggen. Het is een gevoel.

Het bedrijf is steevast het hoofdonderwerp bij de gesprekken die ik heb met boeren en boerinnen, jong en oud. Wat behalve de passie ervoor opvalt, is dat ze bereid zijn er heel veel voor aan de kant te zetten. Soms zelfs hun familieband.

Stoom afblazen

Hoewel ik het meestal niet opschrijf, is heibel tussen broers en zussen, kinderen en ouders, boerinnen en schoonouders een onderwerp dat regelmatig voorbijkomt. Naar mij toe willen ze wel stoom afblazen, ik ben immers een relatieve onbekende. Natuurlijk pols ik altijd of ik het mag opschrijven, of ze hun verhaal willen delen met de lezers. Weten dat je niet de enige bent, de herkenbaarheid van situaties, de eventuele aanpak, het kan anderen helpen.

Helaas krijg ik die toestemming maar zelden en dat snap ik goed. Niemand hangt graag de vuile was buiten en los daarvan doet het de zaak meestal geen goed. Relaties die niet lekker lopen, worden er zelden beter van als ze ‘in de krant’ worden uitgevent. Gesprekken met een coach of mediator zijn dan veel nuttiger.

Een kapotte band kun je niet altijd repareren

Of het daarmee goed komt, is een tweede en dat is iets wat niet iedereen zich lijkt te realiseren. Het bedrijf is zó belangrijk dat het voortzetten daarvan voor alles lijkt te gaan. Als er tussendoor ruzie van komt, dan is dat iets wat later wel opgelost kan worden. Een bedrijf verkopen kan maar één keer, een familieband herstellen kan altijd nog. Denken ze. Immers, familie blijf je, ook als je ruzie hebt.

Bruiloften en begrafenissen overslaan

Dat laatste klopt, maar dat een kapotte band altijd weer te repareren is, niet. Hoe vaak het misgaat weet ik niet, maar dat het gebeurt weet ik wel. En ik merk ook dat dat heel heftig is en blijft. Verjaardagsbezoek dat zorgvuldig gesplitst moet worden, diploma-uitreikingen waar niet iedereen bij is, bruiloften en begrafenissen die worden overgeslagen, dat soort momenten blijven.

Soms kom ik ergens waar de breuk alweer jaren geleden plaatsvond. Als blanco bezoeker stel ik allerlei vragen, over het bedrijf, het werk maar ook over de geschiedenis en de familie. En dan merk je hoeveel emotie er nog altijd zit. Boosheid, verdriet, frustratie, ik heb van alles naar boven zien komen. Al die pijn, alleen om het bedrijf maar in de benen te houden met het idee dat de familieband later wel aan de beurt kwam. Achteraf weten ze dat het de verkeerde volgorde was.