Enquête Boerderij en EenVandaag: 58% van boeren slechter af met GLB

58% van de boeren is slechter af met het nieuwe Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), dat vorig jaar inging. Dat zeggen zij in reactie op een enquête van Boerderij en actualiteitenprogramma EenVandaag, waaraan bijna 900 agrarisch ondernemers deelnamen.

Bijna een kwart van de boeren zegt dat ze goed of redelijk goed af te zijn met het nieuwe GLB. Onder het nieuwe GLB wordt een deel van de premie verdeeld via ecoregelingen, waaraan boeren vrijwillig kunnen meedoen. Het andere deel wordt uitbetaald via de basishectarepremie. Een aantal frustraties komen terug in veel open antwoorden: meer moeten doen voor minder geld, een systeem dat zo complex is dat het zonder adviseur bijna niet is in te vullen, het verlies van grond door de verplichte bufferstroken, en de uiteindelijke mogelijkheid dat er niet voldoende budget is – nádat je de inspanningen al gedaan hebt.  

Deelname ecoregeling levert niet genoeg op

  Een akkerbouwer laat weten dat hij dit jaar alleen de Gecombineerde Opgave invult voor de mestplaatsingruimte en de basispremie. Zich inspannen voor de ecoregeling gaat deze boer niet meer doen. “We hebben vorig jaar bufferstroken aangelegd, gewassen vervroegd afgeleverd en eiwitgewassen geteeld om zo hoog mogelijk in de premie te komen. Dit heeft per saldo geld gekost”, zo reageert deze respondent.

“Wij gaan de focus weer leggen op het telen van goede gewassen voor een goede prijs”, vervolgt de akkerbouwer. “Uiteindelijk dreig je ook nog alle premie niet te krijgen en wordt het laatste gedeelte pas in juli 2024 uitbetaald. Voor dit jaar is er alweer een korting in het vooruitzicht gesteld. Het systeem is te complex.”

Een andere akkerbouwer vindt het wel mooi om een bijdrage te leveren aan klimaat- en biodiversiteitsdoelen, maar benoemt eveneens de kosten van eco-activiteiten en pleit ervoor dat de vergoedingen omhoog gaan. “De kosten zijn nu hoger dan de opbrengsten. Als ik wat moet doen, betaal er dan ook voor.”

Boeren positief over versoepelingen GLB

Over de door de Europese Unie aangekondigde versoepelingen in het GLB zijn boeren erg positief. Vooral dat overheden straks uitzonderingen mogen maken op bepaalde regels bij extreme weersomstandigheden, valt in goede aarde. Maar liefst 88% vindt dit een goed plan. Het idee om controles en sancties af te schaffen voor bedrijven kleiner dan 10 hectare, wordt minder gewaardeerd. 49% vindt dit een goed plan. Een akkerbouwer is positiever gestemd over het GLB nu de Europese Unie heeft aangekondigd de voorwaarden voor de basispremie te willen gaan versoepelen. “Met de vrijstelling voor één van de conditionaliteiten is het een systeem dat goed in te passen is. Door een paar kleine wijzigingen kan het toch een mooi extraatje opleveren.”

Nieuw GLB te ingewikkeld en dure adviseurs

Een veelgehoorde klacht in de enquête is dat de regels van het nieuwe GLB en de ecoregeling te ingewikkeld zijn. Ook vinden veel deelnemers en met name akkerbouwers dat deze te laat worden vastgesteld en tussentijds worden gewijzigd – waardoor het én niet te begrijpen is, en het niet meer mogelijk is hier nog op in te spelen.

“De ecoregelingen zijn op een te laat moment in het teeltseizoen duidelijk geworden, waardoor wij er niet meer op konden anticiperen. Gevolg is dat we wel de basistoeslag hebben gekregen, maar niet konden deelnemen aan de ecoregelingen”, reageert een deelnemer. Een melkveehouder reageert met de opmerking de regelingen nog steeds niet 100% te begrijpen, ondanks dat deze nu 3 keer zijn uitgelegd door de adviseur in zowel 2023 als 2024.

De oplopende kosten voor adviseurs is iets wat ook in veel reacties terugkomt. Een varkenshouder reageert met de opmerking dat hij extra vergoeding voor de ecoregeling kwijt is aan adviseurs en inkomstenderving. Een ander reageert dat er zoveel ingewikkelde regels zijn dat je door de bomen het bos niet ziet, en dat voor invullen van de formulieren de inhuur van een adviseur vereist is. “Dit kost al snel €500 tot €1000 per jaar.”

Een melkveehouder heeft vanaf het begin meegedaan aan pilots voor het nieuwe GLB. “Direct was al duidelijk de ecoregeling voor gangbare boeren een achteruitgang betekent.” Hij wijst erop dat de basispremie omlaag gaat en de ecoregeling veel investeringen en tijd kost. “De tijd van de boer is geen euro waard in deze regeling. Bovendien is deze zo absurd complex dat niemand het meer kan snappen zonder dure adviseurs. De slotsom is dat de ingehuurde gasten zich rot lachen en de boer het gelag betaalt. Behalve dan de bioboeren die automatisch in  ‘goud’ vallen.”

Boeren in ‘goud’ wel positief

Met name boeren die in aanmerking komen voor het niveau goud in de ecoregeling en beter betaald krijgen voor inspanningen die ze al deden, uiten zich wel positief. Een melkveehouder laat weten vrij snel goud binnen te hebben vorig jaar, en beter beloond te krijgen voor wat ze doen. Ook een andere melkveehouder heeft een soortgelijke reactie: “Ik val in goud omdat ik al veel met bufferstroken en kruidenrijk grasland bezig was. Nu wordt dat ook beloond”.
Het idee achter de ecoregeling zien sommige deelnemers ook wel als positief. “Ik vind sturen om maatregelen wel een leuke uitdaging”, reageert een melkveehouder. “Helaas is het allemaal te ingewikkeld en is de administratieve last onevenredig hoog.”