Enquête: Boeren hebben weinig vertrouwen in EU en verwachten veel van nieuw kabinet

Boeren hebben bar weinig vertrouwen in de Europese Unie. Dat komt door het landbouw- en het milieubeleid. Van de melkveehouders vreest ruim twee derde dat hun bedrijf de afschaffing van de derogatie mogelijk niet kan bolwerken. Intussen zijn er hoge verwachtingen over het nieuwe kabinet. Dat en meer blijkt uit een enquête van Boerderij en actualiteitenprogramma EenVandaag waaraan bijna 900 agrarisch ondernemers deelnamen.

 

---

EenVandaag geeft in de reportage een toelichting op de uitkomst van de enquête van Boerderij en de actualiteitenrubriek. Meer videoreportages over de landbouw vind je in het YouTube-kanaal van Boerderij.

---

Het chagrijn over ‘Brussel’ is groot en zit diep, blijkt uit de enquête. 82% heeft weinig tot geen vertrouwen in de Europese Unie en 81% is ontevreden over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Bijna de helft van de ondervraagden vindt dat de EU hen meer nadeel dan voordeel biedt. Terwijl slechts iets meer dan een kwart vindt dat de Europese Unie (EU) meer voordeel dan nadeel brengt. Veehouders zijn het meest negatief over de EU. Akkerbouwers zijn ook wel kritisch maar over het algemeen iets minder negatief dan veehouders.

Toch wil twee derde dat Nederland lid blijft van de EU. Zij kiezen voor de EU om economische redenen. Minder dan een kwart wil uit de EU stappen. Sommige deelnemers aan de enquête voegen daar aan toe dat zo’n stap eventueel samen met omringende landen Duitsland, België en Frankrijk zou moeten gebeuren. Opvallend is ook dat er redelijk veel begrip is voor handelsverdragen die de EU met andere landen sluit. Ruim de helft heeft hier begrip voor, een derde niet.

Het onbehagen staat een grote bereidheid om te gaan stemmen niet in de weg. 83% van de invullers van de enquête zegt van plan te zijn om te gaan stemmen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement begin juni. De BBB is veruit favoriet en wordt genoemd door 57% van de ondervraagden, gevolgd door het CDA (11%) en als derde de PVV (8%).

Voorwaarden voor toeslagen te streng

Meer dan 80% van de ondervraagden ontvangt Europese toeslagen. Voor de meeste bedrijven gaat het om 1 tot 20% van hun inkomsten. Meer dan de helft denkt ook zonder die toeslagen wel rond te kunnen komen en is er niet afhankelijk van. Ruim de helft vindt de voorwaarden voor de toeslagen wel te streng. Akkerbouwers zijn hier kritischer dan veehouders. De recent toegezegde versoepelingen vinden, niet verrassend, veel instemming. De meeste bijval vindt de afspraak dat landen in geval van extreem weer uitzonderingen op regels mogen toestaan. Dat vindt bijna iedereen goed. Ook de versoepeling van de verplichte braak vindt zeer ruim bijval, evenals versoepeling van de verplichtingen voor gewasrotatie. Maar de versoepelingen gaan niet ver genoeg vindt 82% van de ondervraagden.

Over de hervorming van het EU-landbouwbeleid van vorig jaar is de stemming juist niet positief. Voor iets minder dan een kwart heeft die verandering goed uitgepakt, 58% heeft het ervaren als slecht.

Meningen over verduurzaming sterk verdeeld

Over verduurzaming van de landbouw en de rol die de EU daarin zou moeten spelen, zijn de meningen sterk verdeeld. Bijna de helft van de ondervraagden heeft er begrip voor als ze de komende jaren moeten verduurzamen, en evenveel heeft dat niet. Over de vraag of het dan de EU moet zijn die die verduurzaming moet leiden of de lidstaten, zijn de meningen net zo verdeeld. Ruim 60% vindt dat het volgende Nederlandse kabinet druk vanuit de EU moet negeren als het gaat om het halen van klimaatdoelen. Een kwart vindt van niet.

Zeer weinig begrip voor afschaffing derogatie

Het is geen verrassing dat er zeer weinig begrip is voor de afschaffing van de derogatie (78% heeft geen begrip). Onder akkerbouwers ligt dit percentage iets lager. Opmerkelijker is eigenlijk dat 18% er wel begrip voor heeft, inclusief 11% van de melkveehouders. Schapenhouders en akkerbouwers zijn het minst negatief, een derde van hen heeft begrip voor afbouw van de derogatie.

Voor meer dan twee derde van de deelnemende melkveehouders is afschaffing van de derogatie een grote tot redelijk grote bedreiging van de onderneming. 13% zegt zelfs te moeten stoppen als het zo doorgaat.

Opvallend geloof in effect acties

Opvallend is het geloof in het effect van acties. Meer dan de helft (55%) van de ondervraagden gelooft dat je met acties iets kunt bereiken in Brussel. 43% vindt harde acties daar geoorloofd, 48% vindt dat niet. Ook hier is een duidelijk verschil tussen akkerbouwers en veehouders. Van de deelnemende akkerbouwers wijst meer dan de helft harde acties af.

Hoge verwachtingen van nieuw kabinet

Het demissionaire kabinet-Rutte geniet bijzonder weinig vertrouwen. Slechts 8% heeft hierin ‘veel’ of ‘redelijk wat’ vertrouwen. Bijna twee derde heeft geen vertrouwen in het kabinet. Daar tegenover staat een groot vertrouwen in het nieuwe kabinet waarover nu onderhandeld wordt. 72% heeft veel tot redelijk wat vertrouwen dat dit kabinet zal opkomen voor boeren in Nederland. 58% rekent erop dat het nieuwe kabinet het stikstofbeleid en de stikstofdoelen terug zal draaien.

In de enquête is ook gevraagd naar het vertrouwen in boerenorganisaties. Net als bij eerdere peilingen geniet Agractie het meeste vertrouwen. 70% heeft veel tot redelijk wat vertrouwen in deze organisatie. LTO volgt met 57%, en daarna FDF met 38%. De nieuwe voorzitter van LTO Nederland, Ger Koopmans, geniet vertrouwen bij iets meer dan de helft, terwijl 29% weinig tot geen vertrouwen in hem heeft.

Ruim kwart verwacht over tien jaar niet meer te bestaan

Het vertrouwen in de eigen onderneming is sterk wisselend. Ruim een kwart verwacht dat zijn of haar bedrijf over tien jaar niet meer zal bestaan, twee derde denkt van wel. Het vertrouwen in de eigen toekomst is onder akkerbouwers iets hoger dan onder ondernemers in de veehouderij. Maar ook in deze sector verwacht een kwart van de ondernemers dat over tien jaar het eigen bedrijf zeker niet of waarschijnlijk niet meer zal bestaan.

Binnen de veehouderij hebben pluimveehouders het meeste vertrouwen in de toekomst, gevolgd door melkveehouders. Van de deelnemende varkenshouders en ‘overige rundveehouders’ verwacht bijna de helft dat het bedrijf niet of waarschijnlijk niet meer bestaat over 10 jaar. Maar omdat de aantallen deelnemers uit deze sectoren aan de lage kant zijn, zijn hieruit geen harde conclusies voor de hele sector te trekken.

Een derde niet op voorhand afwijzend tegen opkoop

8% van de veehouders zegt bereid te zijn om zich te laten uitkopen, ruim een kwart is daar misschien toe bereid. In een onderzoek in 2022 was die bereidheid minder groot, met 27% die hiertoe misschien bereid zou zijn. 59% wil zich sowieso niet laten uitkopen.

---

EenVandaag interviewde de boeren Hans van Soest en Joost Geuijen. Zij hopen dat een nieuw kabinet hun meer perspectief voor de toekomst kan geven. Meer videoreportages over de landbouw vind je in het YouTube-kanaal van Boerderij.

---

Dit artikel is geschreven door Johan Oppewal en Kirsten Graumans