Emigreren? Duitsland heeft voor elk wat wils

Als emigratieland wordt dit keer Duitsland onder de loep genomen. Het land is altijd in beeld als bestemming voor Nederlanders. Het meeste door melkveehouders, merkt Heino Harms, emigratiebegeleider van het Duitse bedrijf Landlords Agrar Immobilien.

De melkveehouderij is een belangrijke agrarische sector in Duitsland. In de oostelijke deelstaten liggen de grote melkveebedrijven met 500 tot 1.000 koeien of meer, vaak in combinatie met akkerbouw. De belangrijkste zuivelgebieden van Duitsland liggen echter in het Zuidoosten (Beieren) en het Noordwesten. Daar is de zuivelsector redelijk vergelijkbaar is met de Nederlandse.

Lees ook andere artikelen over emigreren: Denemarken kán het beloofde land zijn of Zweden vooral in trek bij melkveehouders

Lees verder onder het kader

Niek Memelink boert sinds december vorig jaar in Hohenkörben, behorend bij de Duitse stad Nordhorn. Lees zijn verhaal, onderaan dit artikel.

Varkenshouderij en akkerbouw in Duitsland

Ook de Duitse varkenshouderij is grootschalig in de oostelijke deelstaten, op een vergelijkbare manier als in Nederland in het Westen, en kleinschalig in Beieren. Waar Duitsland jarenlang de motor van de Europese varkenshouderij was, is dat beeld compleet veranderd en daalt het aantal varkens fors. Veel bedrijven hebben een combinatie met vleesvarkens en akkerbouw. Er zijn courante bedrijven op de markt, maar de teruggang van de Duitse varkenshouderij doet de belangstelling geen goed.

Akkerbouw vindt in alle deelstaten plaats, maar wel met verschillen. Granen worden vooral in het noordelijke laagland verbouwd. Gewassen als aardappelen en suikerbieten vooral in het midden van Duitsland. Ook zijn er kleine teelten zoals fruit, groenten en druiven in specifieke regio’s. “Er is best interesse van akkerbouwers, maar het aanbod van akkerbouwbedrijven is schaars.”

Uitbreiding is mogelijk

Duitsland is nog altijd een interessant emigratieland voor Nederlanders, ervaart Harms. “We zien twee typen emigranten: een deel gaat voor de grote bedrijven in het Oosten, dat zijn de grote ondernemers. Een ander deel zoekt meer een gezinsbedrijf in andere delen van Duitsland.” Vanzelfsprekend zijn Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen voor Nederlanders in beeld vanwege de geringe afstand. Toch merkt Harms dat het bedrijf en de locatie vaak meer doorslaggevend zijn dan de deelstaat.

Duitsland kent geen productierechten

Een belangrijk verschil met Nederland is volgens hem dat nieuwvestiging en uitbreiding in landbouwgebieden onder voorwaarden mogelijk is. Het land kent geen productierechten en er is op veel plaatsen letterlijk en figuurlijk meer ruimte. Wel is er een strenge mestverordening, waarbij regels rondom opslag en uitrijden de afgelopen jaren zijn aangescherpt. Bouwkosten zijn niet veel lager dan in Nederland.

Duurste grond in Beieren; prijs gemiddeld € 64.000

Zowel melkvee- als varkensbedrijven hebben vaak meer grond dan in Nederland. Grondprijzen liggen gemiddeld rond de € 27.000 (prijspeil 2021) per hectare, blijkt uit cijfers van statiekdienst Destatis. Een stuk goedkoper dan in Nederland maar 2,5 keer zo duur als 10 jaar geleden. De verschillen tussen deelstaten zijn echter groot. Beieren kent met ruim € 64.000 per hectare de duurste grond, gevolgd door Noordrijn-Westfalen met € 59.000 en Nedersaksen met € 46.600. In Saarland wordt gemiddeld maar € 10.700 betaald; in Brandenburg € 13.000.

Bedrijf zonder opvolger

Een interessante optie voor jonge ondernemers noemt Harms het feit dat een groot deel van de Duitse ondernemers geen opvolger heeft. “Lang niet alle boeren willen hun bedrijf verkopen en er zijn mogelijkheden voor jonge ondernemers om een opvolger in het bedrijf te laten stappen.” In tegenstelling tot in Nederland is het de gewoonte dat bedrijven volledig naar een opvolger gaan, zonder rekening te houden met broers en zussen. Daar is ook de fiscale wetgeving op geënt.

De opvolger hoeft niet per se een eigen kind te zijn. Een voorwaarde is wel dat het bedrijf minimaal 18 jaar wordt gerund met een verzorgingsplicht voor de ouders. “Nederlandse boeren staan goed aangeschreven in Duitsland; ze zijn vakkundig, innovatief en goede ondernemers. We zijn nu met een aantal jongeren aan het kijken die zelf geen kapitaal inbrengen. Dat ziet er hoopvol uit.”