‘Boeren worden niet altijd vertrouwd op hun woord’

De vier boeren die sinds 2008 meedoen aan het project ‘Boeren voor Natuur’ zijn er niet zo zeker van of ze het ‘avontuur’ opnieuw aan zouden gaan als ze nu voor die beslissing zouden staan. Hoe betrokken ze ook zijn bij de combinatie van natuur en landbouw en het enthousiasme voor de uitgangspunten van ‘Boeren voor Natuur’, de ervaring met traag werkende ambtelijke molens en het onbegrip over waar ze nu mee bezig zijn maakte het een veel lastiger traject dan vijf jaar geleden gedacht.

Dit werd duidelijk op het symposium Boeren voor Natuur ‘Lessen en kansen’ dat dinsdag werd gehouden in Diepenveen op een compleet nieuwe melkveehouderij, ‘Natuurderij Keizersrande’. Deze pachtboerderij van Stichting IJssellandschap is gebouwd in de uiterwaarden van de IJssel en zal ook gaan functioneren volgens de methode ‘Boeren voor Natuur’.

Doel van het werken volgens deze methode is het creëren van een gesloten kringloop waarbij er geen af- en aanvoer van mest en voer plaatsvindt, maar dat het bedrijf voldoende heeft aan de voedingsstoffen uit de eigen gewassen en de mestopbrengst van de eigen dieren. Daarnaast hebben de boeren als taak de natuur rondom hun bedrijven te behouden en te herstellen. Voor deze werkzaamheden en voor de gemiste meeropbrengsten door de manier van werken worden de boeren schadeloos gesteld.

Tot nu toe heeft alleen Marwin Hofstede een min of meer gesloten kringloop bereikt. Deze boer op het landgoed Twickel verbouwt op zijn 40 hectare gewassen waarmee hij zijn 200 schapen voedt. De mest van de schapen gaat het land weer op. Daarnaast maakt Hofstede gebruik van de Hagmolenbeek die regelmatig buiten zijn oevers treedt omdat de waterstand niet kunstmatig laag wordt gehouden. Het slib is een welkome mineralenaanvulling op zijn land.

Of hij hiermee een gesloten kringloop heeft is volgens initiatiefnemer van ‘Boeren voor Natuur’, Anton Stortelder, een definitiekwestie. “Het is een vorm van waterzuivering die Marwin toepast, het ‘melken’ van de beek. Belangrijk is dat het geen inputlandbouw is, daar is hier geen sprake van.”

Voor Jan Duijndam uit het Zuid-Hollandse Delfgauw blijkt een kringloop op zijn eigen bedrijf niet haalbaar te zijn. “Op mijn grond leveren voedergewassen te weinig op voor mijn koeien en schapen. Daarom heb ik een afspraak met een akkerbouwer in de Hoekse Waard, mijn mest gaat naar hem en ik krijg voedergewassen van hem.”

Corney Niemeijer, schapenhouder op Twickel, lukt het even min via een gesloten kringloop te werken. “Ik heb te weinig grond voor mijn schapen, de helft is natuur. Ik probeer de grond maximaal uit te nutten, maar kom op dit moment simpelweg grond te kort.” Ook de laatste, André Luttikhedde, eveneens boer op Twickel kan niet helemaal met de gesloten kringloop uit de voeten.

Opvallend is dat geen van de boeren de vraag of ze opnieuw in het project zouden stappen met een volmondig ja beantwoorden. Niemeijer: “Het blijkt erg veel bureauwerk met zich mee te brengen. Mijn ervaring is dat de boer niet echt begrepen wordt. De afspraken zijn weliswaar schriftelijk vastgelegd, maar blijken wel heel verschillend geïnterpreteerd te kunnen worden. Ik heb het idee dat boeren in dit project niet altijd vertrouwd worden op hun woord. Bij zo’n ingrijpend project moeten alle partijen op gelijk niveau functioneren en elkaar vertrouwen.”

Ook Marwin Hofstede zou ondanks de goede resultaten die hij geboekt heeft nu eerst de kat uit de boom kijken. “Ik zou wachten tot het allemaal helemaal rond is. Er is een grote kloof tussen overheid en het boerenbedrijf, dat zorgt voor veel gedoe.” Daar is André Luttikhedde het helemaal mee eens. “De besluitvorming gaat vaak veel te traag, dat maakt het in zo’n project boeren onnodig moeilijk.”

Toch is Corney Niemeijer heilig overtuigd dat de weg van ‘Boeren voor Natuur’ de juiste is. “Ik moet daarbij denken een de dichtregel ‘Alles van waarde is weerloos’ van Lucebert. Dat geldt ook voor de natuur, wij moeten allemaal een bijdrage leveren. Laten we onze verantwoordelijkheid nemen en zorgen dat ons landschap en onze natuur behouden worden.”