Noord-Hollandse veearts: ‘Bijna elk bedrijf in de regio heeft blauwtong’

Ook landbouwhuisdierenarts Siert-Jan Boersema heeft nog nooit een uitbraak zoals deze meegemaakt. Hij is verbonden aan de Noord-Hollandse dierenkliniek De Rijp. “Ik heb nog nooit een dierziekte meegemaakt waar iedereen in twee maanden mee te maken krijgt.” Hij verwacht dat geen enkel bedrijf met schapen of runderen in zijn werkgebied nog vrij is van het virus, wellicht op een enkeling na. “Bij sommige zijn er lichte verschijnselen, bij anderen grote sterfte.”

Het virus heeft zich veel sneller verspreid dan bij de blauwtonguitbraak 17 jaar geleden, zo constateert Boersema. “Ik hoop dat de verspreiding stopt voordat heel Nederland eronder zit. En dat de urgentie duidelijk is om snel met een vaccin te komen.” Hij signaleert dat het virus nu ook toeslaat onder koppels die al weken binnen staan.

Met name onder schapen is de sterfte enorm. “Voor schapenhouders kan dit het einde van hun bedrijf zijn”, zegt Hietberg. Sterftepercentages variëren van enkele procenten bij koeien tot soms meer dan de helft van een koppel bij schapen. Onder koeien blijft de sterfte relatief beperkt, maar beide veeartsen zien ook daar dat op diverse bedrijven nu al enkele dieren zijn overleden dan wel geëuthanaseerd moesten worden. Daarnaast zijn er ook bij rundvee ontzettend zieke dieren, grote klauw- en gewrichtsproblemen, en fors dalende melkproducties met soms enkele tientallen procenten vooral wanneer een besmetting enkele dagen later ontdekt wordt.

Spanning bij veehouders enorm

De spanning onder veehouders is – in ieder geval bij hem in de regio – enorm, zegt Hietberg. “Heb je het wel of heb je het niet, en blijft het bij één dier of breidt dit aantal in rap tempo uit?” En het einde van de uitbraken lijkt nog niet in zicht. Ondertussen vragen veehouders zich af hoeveel dieren van hun koppel het al hebben gehad. “Dit kan wel tot de kerstdagen doorgaan. Als de helft het wel heeft en de andere helft niet, heeft de rest van het koppel dan nu antistoffen?”

Dierenarts Peter van der Weij (A7 Noord Dierenartsen) opereert in Friesland. Uitbraken in het noorden kwamen later dan in Midden-Nederland.

“Toen landelijk de vlag uit kon omdat het kouder werd, begon het bij ons.” Hij heeft in zijn regio niet de indruk dat het virus al bij alle bedrijven heeft toegeslagen. In het begin waren er met name meldingen van schapenbedrijven, daarna volgden rundveebedrijven. “Het aantal meldingen neemt nu af. Of de piek eraf is qua uitbraken, dat is koffiedik kijken. Het is moeilijk in te schatten wanneer het virus weg is, het is wachten op koud weer.”

Alle dierenartsen hebben wel enkele adviezen. Al blijft het belangrijkste advies: schakel in een vroeg stadium de eigen dierenarts in, zodat hij bedrijfsspecifiek advies kan geven. In de herfstperiode kunnen ook andere problemen de kop opsteken die het beeld soms vertroebelen. Bij blauwtong blijft het advies: dieren zo snel mogelijk pijnstillers en ontstekingsremmers geven, al lukt het daarmee niet om alle dieren erdoorheen te slepen.

Gelukkig eet ze weer na sterke pijnstiller #blauwtong pic.twitter.com/pDlDWUAJZo

— Bernd Hietberg (@bhietberg) October 30, 2023

Verzorg de dieren met beleid

“Het virus is ongrijpbaar. Maar pijnstilling remt de pijn, remt de koorts, en remt ook de heftige reactie van het lichaam op het virus”, zegt Hietberg. “Geef zieke dieren zacht voer zoals zachte pulp en vers gras. Zorg ervoor dat ze niet moeten drinken uit een drinkbak met duwnippel.” Zorg ook voor kwalitatief goed en smakelijk voer om de drogestofopname in stand te houden, zegt Van der Weij.

Hij adviseert verder: pas op met gebruik van één naald bij meerdere koeien, omdat deze net als een knut het virus via bloed kan overbrengen. En als het kan: stel een koppelvaccinatie (tegen bijvoorbeeld BVD of IBR) even uit.

Bij dieren die het virus al gehad hebben, zijn soms grote naweeën. Klauwen die loslaten, ontstekingen in de gewrichten. Soms zo heftig dat de afweging gemaakt moet worden wat de vooruitzichten zijn en of dieren alsnog geëuthanaseerd moeten worden. “Dat is heel hard. Mensen zijn er trots op dat ze een dier erdoorheen hebben getrokken, en dan redt deze het toch niet”, vertelt Boersema. Bij secties zien ze ook dat dieren enorme schade hebben opgelopen aan longen en andere organen. Ondanks aandacht die er voor is, zou hij toch wel over een stille ramp willen spreken. “Als je er zelf niet in zit, heb je niet half door hoe erg het is.”