Later misschien toch weer aansluiten bij overleg Landbouwakkoord?

“Laat het zo zijn dat het kabinet iets bedenkt waardoor we verder kunnen, zodat we wel in de tweede helft van het jaar overleg kunnen plegen,” aldus Van der Tak.

Op dit moment ziet Van der Tak geen aanleiding om verder te praten, hoewel hij vorige week zei dat er cruciale stappen waren gezet in een ingelast overleg tussen LTO en een kabinetsdelegatie. “Die cruciale stappen waren er vorige week ook, maar gisteren bleek dat die er toch niet waren”, zei Van der Tak. Hij legde uit dat de landbouworganisatie meer verwacht had van de uitwerking van de toezeggingen van het kabinet.

“De klimaat- en natuurdoelstellingen waren vanuit het kabinet omgeven met intenties en daar kan een boer niet van leven”, hekelt Van der Tak opnieuw de vele verplichtingen die bij de kabinetsplannen horen. “Dan is er geen verdienmodel.”

Update ANP 12:15. Landbouwoverleg is definitief gestaakt

Het landbouwoverleg is definitief gestaakt, zegt Chris Kalden, voorzitter van het overleg. “De partijen die samen aan tafel zitten om een landbouwakkoord te maken, hebben vastgesteld dat het niet geloofwaardig is om een akkoord te sluiten zonder deelname van de grootste landbouworganisatie in Nederland, LTO Nederland”, zegt de voorzitter. Daarom is volgens hem besloten om het proces te stoppen.

Agractie en FDF: goed besluit van LTO

De landbouworganisaties FDF en Agractie juichen de stap van LTO toe om op te stappen. Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en de biologische sector staan er genuanceerder in.

Bart Kemp van Agractie zegt dat het kabinet de boeren opzadelt met torenhoge eisen en doelen, maar “geeft niet thuis als de rekening moet worden betaald”. “Dit kabinet gunt boeren geen realistische toekomst”, aldus Agractie desgevraagd. Agractie was in maart al vertrokken bij het overleg.

“Een zeer wijs besluit”. Zo noemt de voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force (FDF) de beslissing van LTO om uit het overleg te stappen. FDF heeft volgens Van den Oever “gigantische druk” uitgeoefend op LTO om de belangengroep deze kant op te bewegen. “Het Landbouwakkoord zou hebben moeten zorgen voor perspectief en herstel van vertrouwen, maar stond in plaats daarvan vol met vooral veel extra regelgeving voor boeren.”

“Dat tekenen was de ondergang geweest voor de sector.”

Nu LTO zich heeft teruggetrokken, verwacht Van den Oever dat landbouwminister Piet Adema zal opstappen. Mocht dit niet gebeuren en het kabinet probeert toch zaken bij boeren af te dwingen, dan kan hij iets garanderen. “Dat ze de FDF tegen zullen komen op een manier die ze tot nu toe niet hebben gezien.”

Biohuis wil in gesprek blijven

Biohuis, de organisatie voor de biologische landbouw wil in gesprek blijven met het kabinet. Volgens Douwe Monsma van Biohuis is een breed gedragen akkoord voor de toekomst van boeren moeilijk te bereiken als LTO niet meedoet.

“Een landbouwakkoord kan niet alleen met Biohuis en ook niet alleen met Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK)”, zegt Monsma. Hij snapt de beslissing van de grootste boerenorganisatie wel. “Er is gewoon te weinig perspectief.”

Toekomst jonge boer niet stabiel

NAJK-voorman Roy Meijer zegt dat met het opstappen van LTO een Landbouwakkoord “onhoudbaar is geworden”. “Wij vinden het ontzettend jammer dat LTO eruit is gestapt, maar het is aan elke partij voor zich om hier een keuze in te maken”, zegt Meijer. “De toekomst van jonge boeren wordt hier niet stabieler door”, zei Meijer. “Wij zijn er niet uitgestapt. Wij hebben aangegeven dat een Landbouwakkoord zonder de grootste landbouw- en tuinbouworganisatie niet geloofwaardig is.”

Rabobank: verdienmodel onduidelijk

De Rabobank is “teleurgesteld” dat de gesprekken zijn mislukt, zegt een woordvoerster. “Wij vinden het belangrijk dat de Nederlandse landbouw verder verduurzaamt en dat de boeren een goede boterham kunnen blijven verdienen. Daarom hoopten we op een breed gedragen akkoord om dat verdienmodel voor elkaar te krijgen. Dat is nu onduidelijk geworden.”

Supermarkten snappen LTO niet

De supermarktbranche CBL snapt weinig van de reden van LTO om op te stappen. Van der Tak noemde als pijnpunt onder meer de oneerlijke concurrentie van goedkopere buitenlandse producten in winkels. “Wij hebben juist het tegendeel voor ogen; dat er minder wordt geïmporteerd”, zegt directeur Marc Jansen van supermarktkoepel CBL. “Ik vind dat argument niet zo chique”, zegt Jansen. “Wij willen meer met Nederlandse boeren en tuinders werken dan we nu doen. Ik kan dit dus ook niet plaatsen. Dit is nooit besproken op deze manier.”

Greenpeace: kabinet gegijzeld

Greenpeace noemde de onderhandelingen die het kabinet heeft gevoerd voor een landbouwakkoord een mislukt experiment. Het kabinet heeft zich het afgelopen halfjaar laten gijzelen door de onderhandelingen over een Landbouwakkoord. “Het is treurig nieuws voor het klimaat, de natuur en de boer. Zij hebben geen tijd meer te verliezen, maar kunnen niet verder zonder regie en daadkracht van het kabinet.” Volgens de milieuorganisatie zijn “de enige winnaars grote spelers als de Rabobank die nog steeds niet worden verplicht om mee te betalen aan de klimaat- en stikstofcrisis”.

Adema buitengewoon teleurgesteld

Dat boerenorganisatie LTO Nederland is gestopt met de onderhandelingen over een landbouwakkoord is “een buitengewoon teleurstellend besluit”, zegt landbouwminister Piet Adema. Volgens Adema was het akkoord bijna klaar.

De minister gaat niet in op de pijnpunten voor LTO. “LTO heeft het niet aangedurfd om te springen”, concludeerde Adema, die zegt er een “rotgevoel” te hebben.

Hij benadrukte na het overleg tussen het kabinet en LTO dat het akkoord bijna af was. Hij sprak van “de laatste punten op de i” en een “95-procents-versie” van de tekst. Hij is ervan overtuigd dat dat akkoord perspectief zou kunnen bieden aan de boeren.

Jetten: klimaatdoelen blijven staan

Klimaatminister Rob Jetten vindt het “teleurstellend” dat LTO is gestopt met het overleg over een landbouwakkoord en dat daarmee de kans op zo’n akkoord behoorlijk is geslonken. Het klimaatdoel voor de boerensector – 5 megaton minder CO2 – blijft staan, benadrukt de bewindsman. Zonder akkoord zal het kabinet misschien eenzijdig moeten ingrijpen, verwacht Jetten. Als de ministers Adema en Christianne van der Wal er in overleg met de sector niet in slagen de klimaatdoelen te halen via een Landbouwakkoord bereiken, wil Jetten “met hen in gesprek hoe we dan wel via andere routes die doelen gaan halen. Dan zullen er aanvullende maatregelen door het kabinet worden genomen – als er niet een tweede kans voor dat Landbouwakkoord komt.”

Coalitie teleurgesteld. Oppositie: dit was te verwachten

De coalitiepartijen VVD en ChristenUnie vinden het teleurstellend dat boerenorganisatie LTO uit het overleg voor een Landbouwakkoord is gestapt. Volgens de oppositie was te verwachten dat het overleg zou mislukken.

“VVD baalt ervan dat LTO Nederland van tafel stapt. Uitdagingen op klimaat, natuur en verdienvermogen zijn hiermee niet minder groot”, reageert VVD-Kamerlid Thom van Campen. Hij noemt het besluit van LTO “teleurstellend”.

D66-Kamerlid Tjeerd de Groot is teleurgesteld dat het niet lukt tot een breed gedragen Landbouwakkoord te komen nu de grootste boerenorganisatie LTO van tafel is gegaan. “Ons land is sterker geworden door samenwerking. Ontzettend jammer dat dat nu niet lukt.” Hij zegt dat minister Adema en LTO-voorzitter Van der Tak “er alles aan hebben gedaan tot een akkoord te komen.” De Groot heeft tot het laatste moment verwacht dat ze er nog zouden uitkomen. Volgens hem heeft het in elk geval niet gelegen aan minister Adema.

Derk Boswijk van regeringspartij CDA vindt het bijzonder jammer dat lobbyclub LTO opstapt. “Bij elke transitie, ook in de landbouw, is het van groot belang dat de mensen zijn betrokken bij waar het over gaat. Als CDA geloven we in de kracht van het maatschappelijk middenveld. Het is daarom zeer teleurstellend dat LTO niet verder meepraat over het Landbouwakkoord.”

Volgens Pieter Grinwis van de ChristenUnie “laat LTO een gouden kans liggen om met een ultieme krachtsinspanning in de ooit befaamde Nederlandse polder samen te zoeken naar oplossingen voor problemen, die niet van gisteren zijn en die morgen niet weg zijn”. Hij “betreurt (het) dan ook zeer dat de onderhandelingen over een polderakkoord niet succesvol zijn afgerond”.

BBB: logische uitkomst

Oppositiepartijen zien het heel anders. “Met alleen maar doelen en verplichtingen opleggen zonder garanties op verdienmodel (inkomen), geen garanties op langjarige ondernemerszekerheid, en vee moeten inleveren zonder dat bekend is hoe de boer verder kan, vind ik dit logisch”, twittert BBB-leider Caroline van der Plas over het vertrek van LTO.

Laura Bromet (GroenLinks) vindt dat het overleg “vanaf het begin een doodlopende weg” was. “Een landbouw in evenwicht met natuur en klimaat vereist een visie van het kabinet en leiderschap. Beide ontbreken. De verliezers blijven de natuur, het klimaat, het water en de boeren zelf.” Ze wil snel een debat met het kabinet over het klappen van het overleg.

“Slecht nieuws voor de natuur. Slecht nieuws voor Nederland, want zo komen we steeds verder in een economische lockdown. Bouwen van huizen gaat zo ook moeizamer. Slecht nieuws voor de boeren”, meent Joris Thijssen van de PvdA. Ernst Boutkan van Volt vindt dat het kabinet nu zelf de touwtjes in handen moet nemen. “Kabinet, regeer en neem nu zelf de moeilijke keuzes die nodig zijn voor een duurzame landbouw.”

De PVV en de Groep Van Haga reageren verheugd op de beslissing van LTO.

Mede-auteur ANP