Kort geding: lelieteler moet stoppen met gewasbeschermingsmiddelen

Lelieteler mag geen gewasbeschermingsmiddelen gebruiken vanwege gezondheidsrisico. De voorzieningenrechter van de Rechtbank Noord-Nederland vindt dat ernstig letsel bij omwonenden niet uitgesloten kan worden. Volgens de rechter is ondanks de toelating van die gewasbeschermingsmiddelen onvoldoende duidelijk welke effecten een aantal middelen heeft. Vooral of blootstelling hieraan op de lange termijn een verhoogd risico kan geven op bepaalde neurologische aandoeningen zoals parkinson, alzheimer en ALS.

De rechtbank stelt verder dat substantieel internationaal onderzoek beschikbaar is waaruit een causaal verband blijkt tussen bepaalde gewasbeschermingsmiddelen en deze ziekten.

Lees verder onder het kader

Gevolgen vermenging gewasbeschermingsmiddelen

Daarnaast constateert de rechter dat zowel het Nederlandse College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) als de Europese toezichthouder Efsa bij toelating van middelen geen onderzoek doen naar de gevolgen van vermenging van verschillende gewasbeschermingsmiddelen. Dit terwijl de middelen in de praktijk wel op deze manier toegepast worden.

De rechter weegt verder mee dat bij een Nederlandse onderzoek residuen van 170 verschillende middelen zijn aangetroffen in de directe omgeving van akkers waar gespoten is, en in dieren en mensen.

De lelieteler nam al allerlei maatregelen om verspreiding van residuen tegen te gaan, volgens de Overeenkomst Gebruik gewasbeschermingsmiddelen Gemeente Westerveld. Hij heeft spuitvrije zones ingericht, maakt gebruik van een speciale spuitinstallatie die drift tot het minimum reduceert en gebruikt inmiddels voor 75% biologische middelen.

De rechter is ervan overtuigd dat het bedrijf zich inspant om verantwoordelijk om te gaan met bestrijdingsmiddelen, maar vindt dat het grote risico voor omwonenden van het desbetreffende perceel zwaarder weegt.

Belang voedselzekerheid speelt geen rol

De voorzieningenrechter stelt dat de teler ook zou kunnen kiezen voor de teelt van gewassen waar geen of veel minder gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Hij vindt dat de economische gevolgen voor de lelieteler niet opwegen tegen de risico’s voor de gezondheid van omwonenden. Daarbij benadrukt de rechter dat het hier gaat om de teelt van sierbloemen en niet om voedsel. Als het belang van voedselzekerheid mee zou spelen, zou de belangenafweging mogelijk anders kunnen uitvallen, aldus de voorzieningenrechter.

De uitspraak is gedaan in een kort geding. Daarbij moet een spoedeisend belang zijn. Hiervan is in dit geval sprake volgens de rechtbank, omdat de omwonenden vrezen voor hun gezondheid en de teler tijdens het teeltseizoen wekelijks zal blijven spuiten, terwijl een uitgebreide bodemprocedure jaren zou kunnen duren. De teler kan in hoger beroep tegen de uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland.

Medeauteur: Jan Braakman