Kamer wil recentere cijfers gebruiken voor aanwijzen NV-gebieden

De Tweede Kamer wil de aanwijzing van de Nutriënten Verontreinigde-gebieden (NV-gebieden) aanpassen. Een motie van SGP’er André Flach om meer recente cijfers van waterschappen te gebruiken bij het aanwijzen van de NV-gebieden als deze beschikbaar zijn, werd nipt (78 zetels) aangenomen met steun van SGP, CDA, NSC, CU, PVV, FVD en BBB.

Voor NV-gebieden geldt dat de landbouw minimaal voor 19% verantwoordelijk moet zijn voor de verhoogde concentraties nitraat of fosfaat in het water. Deze beoordeling is nu gebaseerd op gegevens van 2010 tot 2013, terwijl sommige waterschappen actuelere cijfers hebben. In Groningen, Drenthe en Noord-Holland zijn gebieden die op basis van beschikbare actuelere cijfers niet aangewezen zouden worden als NV-gebied, terwijl ze dat nu wel zijn.

Rechtsongelijkheid bij NV-gebieden

De Tweede Kamer wil dat de minister deze actuelere cijfers gebruikt. Adema begrijpt de kritiek, maar zegt dat er nu geen andere mogelijkheid was. Hij werkt met de waterschappen aan een actualisatie van deze cijfers. “Maar dit is complex, omdat ook de bijdrage van andere bronnen in beeld moet worden gebracht. Dat gaat wel twee jaar duren”, zegt Adema. Hij wil zich baseren op een landsdekkende beoordeling – en dus van 10 jaar geleden – van de bijdrage van de landbouw omdat er anders sprake is van rechtsongelijkheid. Flach vindt dat het niet gebruiken van de meest recente cijfers juist indruist tegen de rechtszekerheid van burgers.

Ook de bijdrage van andere bronnen dan de landbouw moet in beeld worden gebracht

Adema ontraadde de motie ook omdat hij de derogatie niet op het spel wil zetten door de gebieden te wijzigen. De gebieden zijn inmiddels gepubliceerd en moesten voor 1 januari aangewezen worden. De indieners van de motie zeggen dat het aanwijzen van gebieden op basis van recentere cijfers ook voldoet aan de voorwaarden van de derogatiebeschikking.

Risico op verlies derogatie

Het is desondanks niet te verwachten dat de aangenomen motie op korte termijn een wijziging van de NV-gebieden tot gevolg zal hebben. Mede vanwege de hoge druk op de mestmarkt wil Adema geen risico lopen de derogatie te verliezen.

Meerdere partijen probeerden tijdens een debat in de Tweede Kamer ook op andere manieren ruimte te vinden in de uitvoering van de derogatiebeschikking. Zo stelde CDA voor de derogatievrije zones rondom Natura 2000-gebieden te beperken naar 100 meter in plaats van de voorgestelde 250 meter, en stelde SGP voor alleen derogatievrije zones rondom stikstofgevoelige natuurgebieden aan te wijzen.

Adema wees ze stuk voor stuk af, mede omdat hij eerder stevig werd teruggefloten door de Europese Commissie toen hij ruimte zocht bij het invoeren van de bufferstroken door deze aan te laten sluiten bij de landbouwpraktijk. Toen stond de derogatie in zijn geheel op het spel. Adema wijst erop dat de huidige 250 meter wetenschappelijk is onderbouwd met een rapport van Wageningen UR en dat daarom voor deze norm is gekozen.

VVD boos over late tijdstip publicatie NV-gebieden

Het late tijdstip van aanwijzen van de NV-gebieden veroorzaakte nog een stevige botsing tussen VVD’er Thom van Campen en de minister. Volgens Van Campen had die aanwijzing veel eerder gemoeten, omdat Adema al lange tijd wist dat hij de gebieden moest aanwijzen. Adema reageert dat het zo lang duurde omdat juist op verzoek van de sector de gebieden zo gedetailleerd mogelijk zijn aangewezen, in plaats van per waterschap. Dat heeft wel extra tijd gehad.

De druk op de mestmarkt is enorm. Als de derogatie wegvalt, is het drama nog groter

Van Campen blijft desondanks kritisch. “Daar hebben boeren niks aan, die zitten nu met de problemen met de mestboekhouding”, sprak Van Campen fel. Die opmerking triggerde Adema. Hij erkent dat de maatregelen uit de derogatiebeschikking ongelooflijk vervelend zijn voor de agrarische sector, maar hij wil niet verweten worden er niet hard aan gewerkt te hebben. “Dan stel ik voor dat u een motie in dient om de derogatiebeschikking in totaal van tafel te halen. Heb dan dat lef”, aldus Adema. “Maar de druk op de mestmarkt is enorm. Als de derogatie dan opeens wegvalt, is het drama nog groter”, aldus Adema.

‘Poetsdoek voor traag proces’

Volgens Van Campen gebruikt de minister hier het dreigen met het verlies van derogatie als poetsdoek om het trage proces van het aanwijzen van de NV-gebieden te verbloemen. Ook Tjeerd de Groot (D66) vindt dat de Kamer eerder geïnformeerd had moeten worden over het proces. Nu confronteert de minister de Kamer met een voldongen feit waar geen invloed meer op uitgeoefend kan worden. Adema zegt dat er bewust voor een zo zorgvuldig mogelijke route is gekozen door alles zo helder mogelijk en goed te communiceren. Dit vanwege de eerdere ervaringen met kaartjes bij het ministerie.