Herfstperikelen

Afgelopen jaar kampten vermeerderaars met een flinke najaarsdip. Neem nu al maatregelen om herhaling te voorkomen.

Vandaag is het koud en grijs weer, zo nu en dan regent het, je zou niet zeggen dat het eind mei is! De gedachten aan de afgelopen herfst komen ineens weer boven. Afgelopen najaar waren er duidelijk meer problemen met de vruchtbaarheid van de zeugen dan het jaar daarvoor. Dit is naar mijn mening te verklaren door de hoge biggenproductie van de zeugen en de plotselinge inval van de herfst.

Is aan deze najaarsdip wel iets te doen en wat is de oorzaak van dit jaarlijks terugkerend fenomeen? De verklaring ligt met name hierin dat het varken van nature een seasonal breeder is. Midden in de winter wil een zeug eigenlijk geen nakomelingen krijgen, omdat het voedselaanbod dan vaak krap is en de omstandigheden voor de kleine biggetjes vaak bar en boos zijn. De evolutie heeft gezorgd dat de progesteronspiegel in het bloed in de maanden in de herfst lager is dan in de rest van het jaar. Progesteron is het hormoon dat de dracht in stand houdt.

Stressgerelateerde verstoringen zullen het ‘geel lichaam’ (corpus luteum), dat de progesteronniveaus in stand houdt, vrij gemakkelijk in regressie doen gaan. De zeug zal dan ook in de maanden augustus, september en oktober vaak iets minder goed berig worden en zal ook makkelijker haar biggen afzetten als het iets tegenzit.

Met name dit laatste leidt tot het vinden van vliesjes in de hokken van de zeugen, maar ook tot het leeg scannen van zeugen of het onregelmatig terugkomen van de dieren. Dit leidt tot minder worpen vier maanden later en dus tot aanzienlijke productieschade. Vanaf half oktober begin november is dit verschijnsel vaak weer net zo snel verdwenen als het opkwam. De najaarsdip lijkt vaak sterk bedrijfsgebonden voor te komen, het ene jaar wat erger dan het andere.

In het plan van aanpak zou ik de volgende punten sterk onder de aandacht willen brengen:

1 Zorg voor een goede voeropname van de zeugen gedurende de zomer en de vroege herfst. Vloerkoeling en luchtkoeling bewijzen nu hun waarde!

2 Zorg dat jonge zeugen bij afbiggen goed ontwikkeld zijn. Ruimere dieren hebben meer opnamecapaciteit en kunnen grote tomen makkelijker grootbrengen zonder zelf in conditie te veel achteruit te gaan.

3 Zorg voor een goed dekstalmanagement.

4 Zorg dat de zeug na verplaatsen uit de dekstal voldoende licht krijgt. Licht is belangrijk bij het voorkomen van de najaarsdip. Zorg ook voor een aangename temperatuur in de dek- en drachtstal.

5 Voorkom stressmomenten in de vroege dracht.

Nu is het moment om daarover na te denken, over de mogelijk te nemen maatregelen die de najaarsdip moeten voorkomen in de komende herfst.

Je weet nooit of het gaat optreden, maar op ieder 
bedrijf zijn maatregelen te nemen die het probleem zullen verminderen. De selectie die in de varkenslijnen heeft plaatsgevonden, heeft ertoe geleid dat we met enorm vruchtbare dieren te maken hebben. Via goede verzorgings- en managementmaatregelen kunnen we de najaarsdip omzeilen en zo de natuur te slim af zijn.