Melkveehouder en energieboer slaat groene stroom op en betreedt energiemarkt

Melkveehouder én energieboer. Voor Tijmen van Zessen draait het niet alleen om het aantal koeien. Met 840 zonnepanelen – verspreid over de ligboxenstal en twee andere stallen – en een eigen zuiveltak zoekt de ondernemer nadrukkelijk de verbreding.

Bekijk onderaan dit artikel meer foto’s

Investering in accu voor opslaan stroom

In 2021 zette Van Zessen – die het bedrijf samen runt met zijn ouders en vrouw Miranda – een interessante nieuwe stap. Hij pionierde met leverancier Kiwatt en liet een accu plaatsen om groene stroom van zijn zonnepanelen op te kunnen slaan. “We vonden het zonde dat we op piekmomenten altijd stroom moesten ‘weggooien’ als we te veel hadden”, verklaart Van Zessen. “Met behulp van de accu konden we tijdens die pieken stroom laden – ofwel opslaan – en vervolgens ’s nachts ontladen en gebruiken voor onze twee melkrobots. Die draaien tenslotte 24 uur per dag.”

Het rendement ervan is groot. “In de zomer komt minder dan 20% van de stroom van het net, de rest hebben we zelf in de uren ervoor opgewekt.”

De accu (40 kWh) en omvormer (10 kW) staan in een oude schuur op het erf. Overdag laadt die omvormer gedurende 4 uur per dag groene stroom en doet dit zo efficiënt mogelijk. “De 25%-verhouding van de omvormer ten opzichte van de accu is in mijn geval volgens Kiwatt het optimum”, legt Van Zessen uit. “Anders belast je de batterij van de accu te veel en dat is niet goed voor de levensduur die nu op zo’n 25 jaar wordt geschat.” De energieverliezen tijdens het omvormingsproces zijn minimaal. Volgens Kiwatt bedragen die verliezen amper 3%.

Lees verder onder het kader

Koelkast omringd door beton

De locatie van de accu op het bedrijf is niet direct hightech en is bijna een anticlimax. De accu zelf is niet groter dan een koelkast en staat in een oude schuur op een betonnen vloer, omringd door muren. “Voor de veiligheid”, legt Van Zessen uit. “Er staat hier ook geen vee.”

Als ik stroom laad op goedkope uren en ontlaad bij hoge prijzen, verdien ik meer

Van Zessen zoekt samen met Kiwatt naar steeds meer manieren om met behulp van de accu zelf de regie met energie te kunnen voeren. Afgelopen voorjaar werd daartoe een nieuwe stap gezet. Van Zessen – die op zomerse dagen alsnog zo’n 75% van zijn groene stroom op het net kwijt moet – kan sinds maart energie in- en verkopen van het net. De momenten bepaalt hij (of eigenlijk Kiwatt) zelf en dat kan financieel gezien veel schelen, omdat de energieprijs van uur tot uur fluctueert. “Als ik op goedkope uren stroom laad, en ontlaad als de prijs hoog is, verdien ik onderaan de streep meer.”

Energieboer worden met groene stroom

Van Zessen en Kiwatt denken ook al na over stap drie: dienstverlener worden met groene stroom. Ofwel: handelen op de onbalansmarkt. De ondernemer geeft een voorbeeld: “Als een netbeheerder een productie van pakweg 100 verwacht en dat worden er onverwachts 102 dan moet die extra 2 toch ergens naartoe. Dan moet of iemand stoppen met produceren of iemand gaat extra consumeren met een accu. Dat laatste heeft natuurlijk een prijs.” Van Zessen hoeft hier zelf niets voor te doen. Kiwatt draait straks van afstand via een algoritme aan de knoppen om op het juist moment te laden en te ontladen en geeft de energieleverancier vervolgens het signaal om de zonnepanelen aan of uit te zetten. Kiwatt en Van Zessen zien er een gouden kans in vanwege het steeds vaker overbelaste stroomnet.

Dit jaar iets minder rendement

Jaarlijks heeft Van Zessen met zijn 840 zonnepanelen van maart tot en met oktober overcapaciteit. In 2022 had hij door de hoge energieprijzen veel rendement van zijn accu. “De jaarlijkse kostprijs bedraagt € 0,11 per kWh, maar gemiddeld was de opbrengst vorig jaar € 0,18 per kWh. Ofwel: € 0,07 per kWh winst en € 275 extra per maand. Terwijl ik toen nog geen stroom kon in-en verkopen.” Dit jaar kan dat sinds maart wel, waardoor Van Zessen op dure momenten overtollige stroom kan verkopen. “Alleen dat leverde me al zo’n € 0,03 à € 0,04 per kWh extra op. Toch had dat veel meer kunnen zijn als de stroomprijzen niet zo gedaald waren. De totale winst ligt dit jaar tot nu slechts een fractie hoger: € 0,04 tot € 0,05 per kWh. Dat staat gelijk aan € 250 extra per maand.”

Van Zessen is gelukkig niet alleen afhankelijk van stijgende energieprijzen. De eerder beschreven stap drie in het proces – de onbalansmarkt – kan in de toekomst tot 20 à 30% extra inkomsten genereren, verwacht Kiwatt.

‘Slechte’ maanden december en januari

Waar Van Zessen in de zomer geld verdient met zijn zonnepanelen en accu, bespaart hij juist geld in de winter. Tenminste, komende winter als hij voor het eerst stroom kan in- en verkopen. Die besparing geldt vooral voor de ‘slechte’ maanden december en januari. “In december produceren mijn zonnepanelen 4.300 kWh en consumeer ik 7.600 kWh, terwijl ik in januari 5.700 kWh opwek en 7.400 kWh nodig heb”, rekent Van Zessen voor.

“Gemiddeld heb ik die maanden 250 kWh per dag nodig en in december varieert de productie van 20 tot 400 kWh per dag en in januari van 20 tot 500 kWh.” Op veel winterdagen komt de ondernemer dus flink wat stroom tekort. “Met het nieuwe in- en verkoopsysteem van de accu kunnen we komende winter ’s nachts de goedkoopste stroom kopen, terwijl we op zonnige winterdagen ook nog eens stroom kunnen verkopen. Zo kunnen we optimaal geld besparen.”

Methaanuitstoot meten in melkrobot

Het erf en de weilanden van Van Zessen liggen pal tussen snelweg A27 en natuurgebied Zouweboezem. De ondernemer pioniert er niet alleen met energie en opslag. Hij kijkt ook breder en verkoopt eigen zuivel onder de naam Zouwe Zuivel, doet aan agrarisch natuurbeheer en staat open voor innovaties.

Sinds april is het bedrijf van Van Zessen één van honderd melkveebedrijven waar Wageningen Livestock Research gedurende drie jaar methaan meet in een van zijn twee Lely-melkrobots. Ook FrieslandCampina en CRV zijn bij dit onderzoek betrekken. Van Zessen: “In de robot hangt in de krachtvoerbox een slangetje dat de uitgeademde lucht van koeien aanzuigt. Via koeherkenning wordt de uitkomst dagelijks per individuele koe geregistreerd en zo ontstaat een steeds beter van de methaanuitstoot van een dier. Je gaat verschillen zien tussen dochters van specifieke stieren.” CRV gebruikt deze data om fokwaarden te berekenen. Het doel is om met stierkeuze – fokkerij – de methaanuitstoot van de melkveehouderij te verminderen.

Veevoer

“Met voeding kun je nu al veel”, zegt Van Zessen. “Als je ’s winters makkelijk verteerbare producten in je rantsoen opneemt bijvoorbeeld. Minder ruwe celstof betekent minder methaanvorming in de pens.” Dit onderzoek is een grote stap in de goede richting, stelt hij. “Ik denk dat methaanuitstoot straks zeker één van de duurzaamheidscriteria in onze sector wordt. Dan kun je daar maar beter al mee bezig zijn.”

Lees ook Terugleverheffing zonnepanelen niet voor energieproducerende boer