‘Alle ballen op de bodem’

Het blijft tobben met het voorjaarswerk in grote delen van het land. Het is gewoon te nat. Ter illustratie: per 1 mei was maar net iets meer dan de helft van de bieten gezaaid. Dat is nog minder dan vorig jaar, en toen was het ook al laat. De eerste ongeruste opmerkingen over de ‘1 oktober-deadline’ zingen al rond. Als dit zo doorgaat, wordt het lastig om die te halen.

De oorzaak is duidelijk: het weer. Een extreem natte winter is gevolgd door een erg nat voorjaar. Klimatologen leggen een verband met het verschijnsel El Nino, aan de andere kant van de aardbol. En het past ook helemaal in de trend dat het weer extremer wordt. Warmere winters en meer neerslag, die bovendien meer in pieken komt.

Hoe gaan we ermee om?

Het gaat al lang niet meer om de vraag of dit proces gaande is, maar of we het kunnen afremmen. Net zo belangrijk is de vraag: hoe gaan we ermee om? Hoe ziet landbouw eruit in de nieuwe werkelijkheid? Voor grondgebonden landbouw betekent dit vooral ook: kijken naar de bodem. Op dit vlak is er veel gaande. Overal kijken ondernemers met nieuwe ogen naar wat er in de bodem gebeurt en hoe belangrijk bodemgezondheid is voor het gewas.

In de Boerderij van deze week delen vijf ‘bodemboeren’ hun ervaringen. Ze zijn stuk voor stuk op zeker moment met andere ogen gaan kijken naar zaken als vruchtwisseling, bemesting en gewasbescherming. Het zijn zeer uiteenlopende ondernemers. Er zitten bioboeren bij, maar ook gangbare. Dit hebben ze gemeen: veel aandacht voor organische stof, vaak ‘toegediend’ via groenbemesters. Dan zul je zeggen: dat doet toch iedereen al? Maar de voorhoede is alweer een stap verder, zo blijkt. Niet één, maar altijd meerdere groenbemesters tegelijk, is bijvoorbeeld de strategie van een van de vijf bodemboeren.

Minder last van nat voorjaar

Allemaal zeggen de geïnterviewden dat ze minder last van een nat voorjaar hebben dan voorheen. Koeien kunnen eerder naar buiten, het landwerk kan eerder beginnen. Let wel, ze vergelijken zichzelf niet met de buurman, maar met hun eigen ervaringen. Er wordt niemand een lesje geleerd. Die omdraaiing ligt natuurlijk gauw op de loer. Heb je problemen in het natte voorjaar? Dan is dat waarschijnlijk je eigen schuld. Zo werkt het niet. Iedereen maakt zijn eigen keuzes en je kunt pech hebben of juist geluk. Wel is duidelijk dat goed bodembeheer kan helpen.

Meer aandacht voor bodemgezondheid

De ontwikkeling van managementtools zoals de Open Bodem Index kan de aandacht voor de bodemtoestand nog een extra zet geven. Er is behoefte aan een goed instrument om bodemkwaliteit objectief vast te stellen, zodat je daar ook op kunt sturen. Verschillende grote organisaties zijn bezig om deze ook in te voeren als manier om sturing te geven aan bodembeheer. Verpachter a.s.r. gebruikt het en Rabobank gaat dat doen bij beoordeling van duurzaamheidskrediet.

Dit heeft wel een risico. Een dwingend karakter, of financiële belangen vormen voor zo’n index wel een extra belasting. Kan een nieuw instrument dat gewicht wel dragen? Wordt het dan niet snel een verplicht nummer, dat je invult omdat het nu eenmaal moet? Maar los van die kanttekening is die extra aandacht voor bodemgezondheid een goede ontwikkeling.

Terug naar het begin van dit stuk: de gevolgen van klimaatverandering zijn met goed bodembeheer niet te stoppen, maar het maakt de landbouw wel robuuster.