‘Uitkoopregeling? Ons niet bellen’

De kogel is door de kerk: onlangs keurde Brussel de regelingen goed waarmee piekbelasters kunnen worden uitgekocht. Het doel is om de stikstofuitstoot nabij kwetsbare natuur omlaag te krijgen. Een piekbelaster die het bedrijf verkoopt, kan tot 120% van de waarde vergoed krijgen.

Bij een andere stoppersregeling wordt 100% vergoed. Deelname is vrijwillig, maar wie meedoet mag nooit meer opnieuw beginnen in dezelfde sector. Zijn boeren wel te porren voor dit aanbod dat volgens de overheid ‘woest aantrekkelijk’ is?

Gerdien van de Brake uit Genemuiden: ‘Nee!’

Gerdien van de Brake in elk geval niet. Zij boert met haar man Rindert in Genemuiden (Ov.). Hun melkveebedrijf zit op 2 kilometer afstand van Het Zwarte Meer, een Natura 2000-gebied. Toch denkt ze niet dat ze in aanmerking komen voor de vrijwillige uitkoopregeling van het ministerie. Er zijn immers anderen die er nóg dichterbij zitten.

“Maar stel dat we er wel voor in aanmerking komen, dan zouden we het niet doen. Ze hebben het erover dat je 120% van de waarde van je bedrijf vergoed krijgt. Maar wie bepaalt die waarde? En grond valt buiten de regeling, maar wat als je die aan een ander verkoopt? Als er een natuurbestemming op komt, is de waarde veel lager dan wanneer het landbouwgrond blijft. En dan nog, moet je als je uitgekocht bent ook nog afrekenen met de fiscus? Dan blijft er niet veel over. En als je dan ook nog een beroepsverbod krijgt… Nee hoor, ons niet bellen.”

Zij en haar man liggen niet wakker van alle onzekerheid waar de veehouderij momenteel mee te kampen heeft. Ze heeft geen idee of ze wel of niet tot de piekbelasters worden gerekend, geen idee wat hun stikstofruimte precies is en ook geen idee of ze op de lijst staan om vrijwillig uitgekocht te worden.

Ze zoeken het maar uit, voorlopig gaan wij gewoon door

“Ik ga me er niet druk om maken, waarschijnlijk gaat alles toch eerst nog weer tien keer veranderen. Ze zoeken het maar uit, voorlopig gaan wij gewoon door met waar we mee bezig zijn.”

Pas nog hoorde ze iemand zeggen dat je als je boer wilt blijven momenteel drie opties hebt: meebewegen met de regels en doorgaan, het uitzingen omdat je vijftigplusser bent, of emigreren. Dat laatste zullen Rindert en Gerdien in elk geval niet doen. Hun oudste is 14, dat vinden ze net te oud om hem los te scheuren uit zijn vertrouwde omgeving en in een ander land neer te zetten.

“Het lijkt er wel op dat hij later boer wil worden. Wij als ouders proberen een bedrijf neer te zetten waar hij later mee verder kan. Met een camping erbij en we maken kaas. Als hij later zelf wil emigreren, dan moet hij dat zeker doen maar wij gaan die beslissing nu niet voor hem nemen. En wie weet neemt ie het uiteindelijk toch niet over. Dat kan ook nog.”

Ria van Doorn uit Amerongen: ‘Nee!’

Ook voor Leo en Ria van Doorn uit Amerongen (U.) is deelnemen aan de vrijwillige stoppersregeling geen optie. Ze hebben een klein melkveebedrijf en uitbreiden kon al nooit. Vandaar dat ze een heel palet aan nevenactiviteiten hebben opgezet.

Ria: “Mijn man is hier geboren en getogen. Het bedrijf zit al generaties in de familie, daar stop je niet zomaar mee. Ook niet als de overheid 120% van de waarde wil vergoeden. En weggaan van deze plek, dat willen we al helemaal niet. Waar zou je heen? Los van de emotionele waarde is het hier zo mooi.”

Een opvolger voor het bedrijf is er waarschijnlijk niet. Wel willen de kinderen de locatie graag blijven gebruiken voor hun eigen activiteiten zoals loonwerk en lassen.

We laten ons niet uitkopen. Ook niet voor heel veel geld

Of ze met hun kleinschalige boerderij tot de piekbelasters worden gerekend, Ria heeft geen flauw idee. Wel zitten ze vlak bij een Natura 2000-gebied. “Dat de overheid ons als boeren weg wil hebben, is me wel duidelijk. Dat raakt me erg. Ik vind het zo jammer dat zo’n mooi beroep kapot wordt gemaakt.”

Zelf gaat ze er voorlopig in elk geval mee door. Ook haar man wil voorlopig nog niet stoppen met boeren. “Hij is 62, hij wil nog een paar jaar en hij zingt het wel uit met de regelgeving. Maar we laten ons niet uitkopen. Ook niet voor heel veel geld.”

Tineke Vermeulen uit Berkenwoude: ‘Nee!’

Voor Tineke Vermeulen is geld eveneens niet de drijfveer. Met haar man Dennis heeft ze een melkveebedrijf in Berkenwoude (Z.-H.), midden in het veenweidegebied. “We hebben een passie om te boeren en werken daar heel hard voor. Als geld voor ons het belangrijkste was, dan hadden we allang een bord met ‘Te Koop’ aan de weg kunnen zetten.”

Het is een van de redenen waarom het stel niet geïnteresseerd is in een eventueel ‘woest aantrekkelijk aanbod’ van de overheid om te stoppen. Zwaarwegender is het bijbehorende beroepsverbod.

”Dat is wat ons betreft geen optie. Wij willen juist boeren en doen er alles aan om het bedrijf te behouden. Daarom heb ik er ook een baan naast. De inkomsten kunnen we goed gebruiken, het nadeel is dat je niet altijd bezig bent met datgene wat je het liefste doet: boeren.”

Tineke denkt overigens niet dat hun bedrijf met 100 koeien tot de piekbelasters behoort. De stoppersregeling richt zich in eerste instantie op bedrijven vlak bij kwetsbare natuur ofwel Natura 2000-gebieden. Voor Tineke en Dennis zit het dichtstbijzijnde gebied uit deze categorie zes tot acht kilometer verderop. Voor hun deur loopt wel het NNN, ofwel het Natuurnetwerk Nederland.

We zeggen: probeer het eerst maar ergens anders

“Stel dat ze dat ook aan gaan merken als kwetsbare natuur, dan zijn we denk ik wel een piekbelaster. Daar maak ik me best wel zorgen over, of dat misschien gaat gebeuren en wat dan de gevolgen zijn.”

De zorgen bleken ook hun twee jonge dochters te bereiken. “Vorig jaar merkten we dat ze heel druk werden en korte lontjes kregen. We dachten: wat is er toch? Het bleek dat ze last hadden van de onzekerheid. Ze hoorden op tv over boeren die moesten stoppen, ze hoorden mijn man en mij steeds praten over stikstof, ze begonnen vragen te stellen of we misschien weg moesten van de boerderij.”

“Ook zij waren onzeker, maar ze konden niks doen. Toen hebben we een kinderprotest bedacht. 150 kinderen reden met hun fietsjes protestrondjes om het gemeentehuis. Dat hielp.”

“Wat ook scheelt, is dat mijn man en ik bewust bezig zijn gegaan met toekomstplannen maken. Ondanks alle onzekerheid worden wij daar zelf rustiger van en daarmee ook de kinderen. Mocht de overheid dus bij ons aankloppen met een stoppersvoorstel, dan zou ik zeggen: probeer het eerst maar ergens anders.”