Veeverbetering is aanmodderen

Veeverbetering op zijn Afghaans: rustig aan alstublieft! Ze willen het vee hier wel verbeteren, maar het is allemaal nog wel aanmodderen.

Toen ik in Zimbabwe woonde ging ik graag naar de velddagen van de Commercial Farmers’ Union. Ik leerde daar veel zaken, zoals ‘short scrotum’-castratie: de testikels in de buikholte drukken en het castratie-elastiekje om alleen het scrotum. Dat betekent dat het een stier blijft maar dat hij onvruchtbaar is; zo heb je dus wel de snellere groei door geslachtshormonen maar niet ongecontroleerde bevruchting. De beste les die ik daar in Afrika overigens leerde, was dat de koe nooit groter moet worden dan het management van de boer. Dat verklaart bijvoorbeeld waarom de kleine donkerrode met witte staartpluim Sussex, nu een bedreigd ras in Engeland, in Zimbabwe een gewild moederdier was op de commerciële ranches. Die dieren hebben weinig onderhoudsvoer nodig en het lukt ze ook in slechte jaren drachtig te worden en een kalf groot te brengen, het voornaamste wat een rancher van zijn moederdieren verlangt.

Theorie en praktijk staan vaak ver van elkaar af

Veeverbetering kan op verschillende manieren: selectie binnen de bestaande populatie, import van sperma waarbij je de resultaten van de selectie van anderen gebruikt, of import van vee. Iemand vroeg bij een eerdere blog of er import was geweest in Afghanistan, en die is er zeker geweest. De laatste twee importen gaven genoeg ‘food for thought’ om ze hier te beschrijven.

Koe ‘leek wel op een varken’

Een ngo in het Noorden besloot dat het lokale koeienras wat meer melk en maat moest krijgen, en omdat het een bergachtig gebied betrof, besloot men ‘Original Braunvieh’-kruisingen uit Kirgizië te importeren. Mijn vriend Akylbek in Bishkek was blij met de exportorder en selecteerde prachtige, goedontwikkelde stieren voor ze, die per vliegtuig naar Afghanistan afreisden. Toen ze in het dorp uitgeladen werden, kreeg de lokale moellah bijna een rolberoerte. Hij begon te schreeuwen: “Zie eens wat die buitenlanders ons proberen op te dringen: dit is geen koe maar een kruising tussen een koe en een varken. Moet je die dikke billen zien, dat kan geen normaal rund zijn: afmaken dat beest!” Zo kwam dat experiment aan zijn einde en misschien maar goed ook: zo’n dier vreet twee keer zo veel als het normale ras daar en dat betekent of minder dieren houden, of tarwe uit je bouwplan halen voor voerverbouw of, wat het meest waarschijnlijk is, ondervoede dieren.

70 koeien op het vliegtuig: 53 dieren dood

Het Afghaanse ministerie van Landbouw kreeg een paar jaar geleden voor haar Bini Hesar proefbedrijf (of wat daar nog van over is na al het vechten) 70 Holstein-vaarzen van de Iraanse overheid. Toen de laadruimte van het vliegtuig opengemaakt werd om de koeien met veel fanfare te verwelkomen, lagen er 53 dood en 17 op apegapen in de laadruimte: veevervoer door de lucht is een specialistisch werkje. De resterende dieren staan nu op dat proefbedrijf in volkomen ongeschikte stallen. Een programma om de situatie te verbeteren werd afgewezen, omdat het hoofd veterinaire dienst niet snapte dat geen donor hem serieus zou nemen als hij dat een wetenschappelijk onderzoeksbedrijf wilde noemen en niet een training- en demonstratiebedrijf. De Wereldbank trok het geld in.

Sperma invriezen hele onderneming

Op het genoemde bedrijf staan ook de ki-stieren: vijf in totaal. Het laboratorium is buiten de spits een halfuur rijden van de stieren vandaan, maar als het tegenzit meer dan een uur. Er werd met vers sperma gewerkt, maar nu hebben ze van de Fransen een compleet laboratorium om in te vriezen gekregen. Dat er in Kabul geen vloeibare stikstof geproduceerd wordt en dat het voor woekerprijzen over gevaarlijke wegen vanuit Pakistan ingevoerd moet worden, mag de pret kennelijk niet drukken!

Professor Politiek drukte ons altijd in Wageningen op het hart dat je fokprogramma de meest economische koeien onder de verwachte toekomstige omstandigheden moest produceren. Dat zullen voor veel mensen in Afghanistan voorlopig nog geen dieren van meer dan 500 kilo kunnen zijn. En die paar bedrijven die dat wel kunnen en willen, zijn waarschijnlijk beter en goedkoper af met geïmporteerd sperma dan met dit gemodder door de Kabulse files met vers sperma om in te vriezen!

Foto’s: Anton van Engelen