Uienvlieg samen beheersen

Om het SIT-systeem – steriele insectentechniek ter voorkoming en voortplanting van de uienvlieg – goed te laten slagen is in een teeltgebied een dekking van 80 tot 90% nodig. “Je ziet hoe snel het slechter kan worden als telers zich terugtrekken”, zegt Jaap Jonker. Hij is de kersverse CEO van De Groene Vlieg en tevens salesmanager bij uienzaadbedrijf De Groot en Slot.

Jonker refereert aan telers aan de rand van de Noordoostpolder die dachten uienvlieg te kunnen aanpakken met granulaat (Belem). Volgens hem is dat echter absoluut geen vervanger voor de jaren geleden verboden insecticidecoating. Sterker nog, het middel doodt ook gewenst bodemleven. Het gevolg is 20 tot 30% wegval door uienvlieg op sommige percelen.

Lees verder onder de foto‘s

Schade uienvlieg

In totaal gaat het om 1.000 tot 1.500 hectare schade, rekent Jonker grofweg voor. Vermenigvuldigd met de € 0,25 die vaak per kilo is betaald, kom je op een landelijke uienvliegschade van € 2,5 miljoen.

“Ik was altijd al voorstander van de SIT, omdat je chemische gewasbeschermingsmiddelen ziet verdwijnen en je dus echt een biologisch alternatief nodig hebt”, vertelt Jonker. “Dat is er in de vorm van de SIT. Als je over 20 jaar nog uien wil telen, moet je hier nu al aan meedoen. Het is een duurzaam systeem dat de uienteelt gezond houdt.” Want, zo licht Jonker toe, een gezond gewas is ook minder vatbaar voor andere ziekten en plagen.

Uienvlieg was afgelopen seizoen vooral een probleem in de Noordoostpolder, een gedeelte van Drenthe en rond de Wouwse Plantage in het Zuidwesten. Sommige gebieden zijn niet in beeld, omdat daar geen monitoring of uitzetting plaatsvindt vanuit de Groene Vlieg. Er is dus geen data beschikbaar van deze gebieden.

Een aantal regio’s – zoals de relatief nieuwe teeltregio in De Peel (het oosten van Noord-Brabant), delen van Flevoland en ook delen van Drenthe – doen het goed, omdat daar een gefaseerde aanpak was en telers al vanaf het begin meedoen. In de meeste gebieden krijgt SIT voet aan de grond en breidt de gerichte aanpak van de uienvlieg als een olievlek uit. Sommige gaten moeten echter worden opgevuld. “In Flevoland zien we bijvoorbeeld een straat waaraan uientelers niet meedoen met de SIT”, vertelt Jonker. “Dat betekent dat collega’s in de buurt het voor ze moeten opvangen. Zij moeten meer steriele vliegen inzetten om de druk te verlagen. Je moet hier dus gewoon samen de schouders eronder zetten.”

Aanpak uienvlieg met SIT kan makkelijk uit

Uienteelt is best kostbaar, dus zou je elk zaadje tot een ui willen laten groeien. Dat vraagt om een investering. “Het gekke is dat akkerbouwers, soms onder enig protest, wel accepteren dat ze met de spuit het veld op moeten. Maar een systeem als SIT kijken ze anders tegenaan. Vorig jaar kostte het € 230 per hectare. Dat is eenmalig voor het hele seizoen. Daar zal een inflatiecorrectie van enkele tientjes bovenop komen. Maar dan nog kan het makkelijk uit als je naar de potentiële schade kijkt.”

Bijkomend voordeel is dat SIT valt onder de eco-regeling in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). “Je krijgt er dus ook nog punten voor als ondernemer. Supermarkten vragen er ook om”, aldus Jonker.

Het doel van de Groene Vlieg is uiteraard een landelijke dekking van SIT. Momenteel doet 50% mee, weet Jonker. Het bedrijf is capaciteit aan het opbouwen en verwacht volgend seizoen 20% te kunnen uitbreiden naar 18.000 hectare. In 2025 kan het hele uienareaal van steriele uienvliegmannetjes worden voorzien. Wellicht is de techniek ook voor andere insectenplagen een doeltreffende biologische bestrijdingsmethode. Onderzoek en ontwikkeling is gaande.