Risico’s van boerenmachines: trekkers en shovels gevaarlijkst

Trekkers blijven de gevaarlijkste machines, maar daarna komt de shovel. “Je moet eigenlijk elke keer voor je op een machine stapt nagaan of alles veilig is, zowel de machine als de omgeving als jijzelf.”

Tien dodelijke ongevallen telde arbeidsorganisatie Stigas vorig jaar voor de agrarische sector. In de helft van de gevallen was de oorzaak beknelling of overrijding door een machine. De trekker staat hierbij nog steeds met stip op 1, maar steeds vaker gaat het ook om een shovel. Omdat die meer en meer ingezet worden, neemt ook de kans op ongelukken toe. Peter Bredius, veiligheidskundige groen, grond en infra bij Stigas denkt aan verschillende oorzaken. “Boeren gebruiken vaak knikshovels en laden de bak vervolgens flink vol. Dat kan de machine wel hebben, maar als je met de bak in een hoge stand gaat rijden, dan ben je wel kwetsbaar. Je kantelt veel sneller dan wanneer je de lading laag houdt.”

Slecht zicht

Dan zijn er nog de grote shovels, waarmee je onder andere op de kuil rijdt. Die types hebben vaak slecht zicht achteruit. “Moderne exemplaren hebben een camera om te zien wat er aan de achterkant gebeurt, maar veel oudere types niet. Er zit wel een achteruitrijpiep op, maar de vraag is of mensen daar nog wel op reageren. Omstanders kunnen zo gewend zijn geraakt aan piepjes dat ze er soms niets meer op uit doen als ze te dicht in de buurt komen. In combinatie met de vele bewegingen, steeds op en af de kuil, vormt dat een extra gevaarlijke situatie voor de mensen eromheen. Denk aan de persoon die afgevallen plukken kuilgras weer op de bult gooit, of kinderen die het machtig mooi vinden om te kijken en in hun enthousiasme te dichtbij komen. Omdat de machinist slecht zicht heeft, is overrijding dan een groot risico.”

Veiligheidsgordel wordt niet vaak gebruikt

De shovel is echter niet alleen gevaarlijk voor omstanders. Ook de bestuurder zelf moet goed bij de les blijven. Bredius ziet dat in de praktijk de veiligheidsgordel vaak niet gebruikt wordt, omdat deze als lastig wordt ervaren. Als bestuurder spring je steeds op en af de machine en dan is het hinderlijk om steeds weer die gordel om te doen. “Maar het ding is er echt voor je eigen veiligheid. Bedenk dat als je op de kuil kantelt, je door het raam naar buiten geslingerd kunt worden en onder de shovel terecht kunt komen.”

Bestuurders werken op de automatische piloot en stappen zonder nadenken op de machine

Of het nu gaat om shovels of andere machines, bestuurders en omstanders zouden zich meer bewust moeten zijn van de risico’s. Als ze dat al zijn, handelen ze er niet altijd naar. Dat komt omdat mensen gewoontedieren zijn. “Ze werken op de automatische piloot en stappen zonder nadenken op de machine. Maar de omstandigheden van gisteren kunnen anders zijn dan die van vandaag. Dat kind stond er gisteren bijvoorbeeld nog niet, maar vandaag wel. Je moet eigenlijk elke keer voor je op een machine stapt nagaan of alles veilig is, zowel de machine als de omgeving als jijzelf. Pas als dat zo is, kun je starten.”

Bredius vergelijkt het met de halo in de racewagens van de formule-1. Dat is een speciale beugel rondom de cockpit die de coureur beschermt. “Toen de beugel werd ingevoerd, vond iedereen het maar een lastig ding. Tot er een keer iemand over de kop sloeg en het overleefde dankzij die halo. Toen was het ineens de beste uitvinding ooit.” Hij wil maar zeggen: al die veiligheidsonderdelen zijn er niet voor niks. “Sloop ze er dus niet af, maar gebruik ze.”