‘Spil’ is niet meer

Tijdschrift Spil was dertig jaar lang een belangrijk discussieplatform voor de Nederlandse landbouw.

Op 2 januari 2012 overleed Arend Voortman. Arend was oprichter, directeur, redacteur, auteur, administrateur en postzegelplakker van Spil. Het zegt u waarschijnlijk weinig. Spil was een landbouwtijdschrift, een blad dat vooral door mensen aan de rand van de landbouw gelezen werd. ‘Was’, want vorige week verscheen het laatste nummer. ‘Wegens sterfgeval gesloten’, meldt de laatste uitgave. Het tijdschrift heeft meer dan dertig jaar bestaan, en het was dertig jaar overleven. Meestal kwam het later uit dan gepland, want er was altijd gebrek aan tijd en geld.

Spil noemde zichzelf ‘kritisch tijdschrift’ en dat was het ook. Veel onafhankelijke geesten uit de hoek van landbouwpolitiek en landbouwwetenschappen hebben in het blad gepubliceerd. Ik heb geen oude jaargangen meer – ik ben nogal opruimerig van aard –, maar uit mijn hoofd kom ik tot een indrukwekkende lijst met schrijvende hoogleraren: Gerrit Meester, Louise Fresco, Rudy Rabbinge, Gert van Dijk, Pieter Lukkes, Jan Douwe van der Ploeg, Jan de Veer, Cees de Wit, Jerrie de Hoogh, Arie Oskam en Paul Struik. Ook Sicco Mansholt, meerdere landbouwministers, Marc Calon, Cees van Bruchem, Siemen van Berkum en Niek Koning. Eigenlijk iedereen die iets te melden had over landbouw en platteland heeft wel in Spil geschreven.

Het moge duidelijk zijn dat het een blad van en voor intellectuelen was. Vooral linkse, maar niet uitsluitend, en naarmate de tijd voortschreed, werden ze steeds rechtser. Belangrijker dan de politieke richting was de aard van het blad. Het moest een discussieplatform zijn, er moesten degens worden gekruist; dat was de manier om tot inzicht te komen. En hoe meer reuring, hoe mooier Arend het vond. Dat Mansholt het in Spil aan de stok kreeg met een stoet aan deskundigen, dat men elkaar in de haren vloog rond de opheffing van het Landbouwschap, en over het mestbeleid, het deed Arend groot genoegen.

De laatste jaren ging het in Spil minder over het landbouwbeleid van de EU en minder over mest; het ging meer over klimaatverandering. Anders dan je van een betrokken sociaal-democraat zou verwachten, was de tendens dat de klimaatverandering niet bewezen was, dat het een verzinsel van belanghebbenden was. Op den duur gingen de vele bijdragen van de klimaatsceptici, degenen die de klimaatverandering ontkennen, me wat tegenstaan. Tussen dit kaf zat toch ook altijd veel koren. Ik ben dan ook altijd abonnee gebleven.

Bladen als Spil redden het tegenwoordig niet meer. Daarvoor zijn ze te langzaam, te bedachtzaam voor het huidige ‘Twittertijdperk’. Dat is jammer, de landbouw heeft belang bij langzame en grondige denkers. Saluut Arend, saluut Spil.