Rabobank ontvangt 40% minder kredietaanvragen van boeren

Sinds juni is de daling merkbaar. Dat heeft de bank woensdag 12 oktober bekendgemaakt. Duidelijkheid is nodig, aldus de bank, niet alleen over het plattelandsbeleid, maar ook over het verdienmodel van boeren als de melkveehouderij moet extensiveren. Volgens Rabobank zit de veehouderij in een ‘ongelooflijk moeilijke transitie’.

Net als voorheen wordt het merendeel van de financieringsaanvragen nog wel goedgekeurd, aldus de bank. Het percentage gehonoreerde aanvragen is stabiel.

Waar let Rabobank op bij beoordeling kredietaanvraag?

Beoordeling van kredietaanvragen is erg complex in deze onzekere situatie, was de boodschap op een persbijeenkomst over stikstof op het hoofdkantoor in Utrecht. Kirsten Konst, lid van de groepsdirectie: “Bij aanvragen bekijken we hoe de activiteit zich verhoudt tot de doelen die er in Nederland liggen.”

Vervanging van een afgeschreven stal zal eerder fiat krijgen dan een uitbreiding. Als een nieuwe stal het dierenwelzijn bevordert, of de emissie vermindert, maakt de aanvraag ook meer kans. Het roemruchte stikstofkaartje is niet leidend, maar de bank maakt wel een inschatting van de impact van een bedrijf op een eventueel nabijgelegen natuurgebied, zo blijkt. Grondaankoop hoort ook bij de categorie investeringen die wel gefinancierd wordt. “We willen klanten helpen en bekijken het geval voor geval.”

Wij nemen genoegen met minder marge dan andere banken die actief zijn in de sector

De bank kijkt anders naar financieringsaanvragen dan in het verleden, zegt Bas Rüter, directeur Voedseltransitie. Er is meer oog voor de context, waarbij hij erkent dat er een spanningsveld is. De bank wil niet het stuur op een bedrijf overnemen, maar heeft wel een beeld van waar het heen zou moeten in de sector.

Voorheen zei de bank altijd geen sectorbeleid te hebben. Volgens Rüter is daarin enige verandering gekomen. Kritiek van de andere kant dat de bank te weinig oog voor duurzaamheid heeft, werpt Rabobank van zich. Konst: “Wij nemen genoegen met minder marge dan andere banken die actief zijn in de sector. Vorig jaar was dat 7%, ons doel is 8%. Voor andere banken is 10 tot 12% gebruikelijk.’

Afschrijven op veebedrijven geen optie

Afschrijven op veebedrijven in verband met het stikstofbeleid is geen optie voor de Rabobank. De bank heeft gezonde bedrijven nodig, is de boodschap. Rabobank heeft € 36 miljard aan leningen uitstaan in de food- en agrisector, waarvan € 25 miljard in de agrisector. Daarvan staat € 11 miljard uit in de melkveehouderij. Schoorvoetend geeft de bank toe dat deze kredietportefeuille zal krimpen in de toekomst, vanwege de veranderingen in de veehouderij.

De bank zegt een marktaandeel van 80% te hebben in de agrarische sector. De totale waarde van de melkveehouderij is veel groter. Tegenover een totaal van € 14 miljard vreemd vermogen, waarvan € 11 miljard Rabo-geld, staat € 56 miljard eigen vermogen, vooral in grond.

Minder boeren en dieren, ook minder melk?

Het aantal boeren zal verder afnemen, het aantal dieren ook. Of ook de melkplas zal afnemen in omvang? Dat blijft in het midden. “Dat hangt onder meer af van keuzes die in het gebiedsproces gemaakt worden”, aldus Konst. Ze laat dus de mogelijkheid open dat de productiviteit per koe genoeg kan groeien om de afname van de veestapel te compenseren.

Ook elders in de sector is die verwachting te bespeuren, onder meer bij FrieslandCampina. Of het ook zo zal uitpakken, is niet te zeggen. Dat hangt onder meer af van de ruimte die er komt voor innovatie.

Zorgen over verdienmodel boer

De bank benadrukt dat de veehouderij voor een ‘ongelooflijk ingrijpende’ transitie staat en heeft zorgen over het verdienmodel voor boeren die moeten extensiveren. “Alles staat en valt met een reëel verdienmodel.” Konst stelt vast dat nog steeds erg onduidelijk is hoe dat verdienmodel eruit kan zien. “In onze visie blijven er hoogcompetitieve bedrijven over, naast bedrijven die extensiever zijn en ook inkomsten uit andere activiteiten halen, zoals recreatie, of natuur. Maar dat verdienmodel moet dus nog uitgewerkt worden.”

Ze verwijst naar het Aanvalsplan Landschap dat vorige week is gepresenteerd en dat als doel heeft 10% van het buitengebied in te richten als natuur (groenblauwe dooradering), tegen vergoeding. Martine Boon, adjunct-directeur Food&Agri van Rabobank, noemt als voorbeeld van hoe het verdienmodel ondersteund kan worden het Beter Leven-concept. Dit concept kent langjarige afspraken over productiewijze en langjarige contracten.

Zo helpt Rabobank boeren naar nieuwe situatie

Om boeren te ondersteunen bij de overgang naar een nieuwe situatie, heeft de bank een aantal kredietproducten. Genoemd worden een omschakelfinanciering voor wie bio wil worden, en rentekorting voor innovaties, zoals bij de Lely Sphere (een samenwerkingsproject met FrieslandCampina en Lely, waarbij boeren ook een hogere melkprijs krijgen. Er staan er 95 op stapel).

Er is ook een stoppers-financieringsregeling waarbij in overleg met de stoppende ondernemer het krediet wordt afgebouwd. Verder overlegt de bank met de overheid over de inzet van het ‘transitiefonds’, de miljarden die de overheid uitgetrokken heeft voor de veranderingen in de landbouw. Een deel daarvan is bestemd voor opkoop van bedrijven, en een deel voor innovatie.

Vijf mogelijke strategieën voor melkveehouder

De bank benoemt vijf mogelijke strategieën voor melkveehouders:

1. extensiveren

2. verplaatsen

3. omschakelen

4. innoveren

5. stoppen

Een grondfonds kan een rol spelen bij verplaatsing van bedrijven. Dat is een enorm complex proces waarbij de overheid een regisseursrol op zich moet nemen, aldus Martine Boon. Voor innovatie is nodig: juridische borging.

En meten op bedrijfsniveau. “We moeten naar doelen op bedrijfsniveau, weg van middelenbeleid, naar een doelenbeleid waarbij boeren zelf keuzes kunnen maken.”