Productierechten verhuren kan juridisch eigenlijk niet

Productierechten verhuren gebeurde tot voor kort op grote schaal, maar juridisch gezien kan het eigenlijk niet. De Hoge Raad heeft hier vorig najaar een uitspraak over gedaan waarvan de impact langzaam maar zeker duidelijk wordt in de sector.

Nieuwe huurcontracten voor fosfaatrechten worden al niet meer afgesloten, aldus jurist Christiaan van Harten van Flynth. Er komen alleen nog nieuwe verkoopcontracten, al dan niet aangevuld met een afspraak dat verkoper de rechten later terug koopt. Lopende contracten kunnen volgens Van Harten ongemoeid blijven, maar betrokkenen krijgen wel de raad om zo nodig aanvullende bepalingen op te nemen.

Faillissementszaak

Bij de Hoge Raad ging het om een faillissementszaak. Normaliter blijven spullen die een failliete ondernemer gehuurd heeft, buiten een faillissement. Maar bij productierechten in de veehouderij ziet de hoogste rechter dat anders. Door bepalingen in de meststoffenwet staan verhuurde rechten (fosfaatrechten, pluimveerechten, varkensrechten) op naam van de gebruiker. De rechter vindt daarom dat de gebruiker juridisch gezien ook echt de eigenaar is. Om die reden vallen de rechten wél in de failliete boedel, en kan de verhuurder er naar fluiten.

Van Harten stelt dat de uitspraak van de Hoge Raad een verrassing was voor velen, en tijdelijke overdracht van productierechten een stuk minder aantrekkelijk maakt. Daar zijn twee redenen voor.

Ten eerste ben je voor de overeengekomen duur van de overdracht de eigendom kwijt, en heb je dus financieel risico. En omdat verpanding van productierechten niet mogelijk is, zul je dan een andere vorm van zekerheid moeten zoeken.

De tweede is fiscaal. Er is kans dat de Belastingdienst meteen wil afrekenen over de verkoopopbrengst, ook al worden die over een paar jaar teruggekocht. Hierover is overigens nog geen duidelijkheid van de Belastingdienst zelf.

Volgens Van Harten heeft een en ander geen gevolgen voor de afroming van de fosfaatrechten bij overdracht. Ook kortetermijnlease, waarbij binnen hetzelfde kalenderjaar de rechten teruggaan naar de eigenaar, blijft hier buiten schot.

Alle dierlijke productierechten

De uitspraak geldt niet alleen voor fosfaatrechten maar ook voor andere dierlijke productierechten zoals pluimvee- en varkensrechten. Die waren er al langer, en het was ook al langer gebruikelijk om de rechten te verhuren. De uitspraak van 30 september vorig jaar kwam dan ook voor vrijwel iedereen als een verrassing, aldus Van Harten.

Volgens hem ging de meerderheid van de juristen ervan uit dat verhuur mogelijk is omdat in de wet staat dat productierechten “onder welke titel dan ook” kunnen overgaan naar een bedrijf. Van Harten: ‘Er was wel verschil van mening over de juridische betekenis van de registratie door RVO maar slechts een enkeling was van mening dat de registratie bepaalt wie eigenaar is, ongeacht de onderlinge afspraken.’

De jurist merkt op dat dat de Hoge Raad er wel op wijst dat die onderlinge afspraken op zich wel geldig zijn. ‘Partijen moeten zich eraan houden, maar moeten er wel rekening houden dat toch de registratie bepaalt wie de eigenaar is.

Lees meer over productierechten