‘Onderhandelingen Landbouwakkoord net een Poolse landdag’

De deadline – telkens opgerekt – is hard. Of toch niet? In dit traject is niets wat het lijkt. Stifstofbemiddelaar Johan Remkes stofte in 2022 het idee van de Sociaal Economische Raad (SER) van een jaar eerder af. De raad pleitte toen al voor een ‘breed gedragen’ Landbouwakkoord. Zo’n akkoord moet in de alsmaar verdere opstapeling van milieuproblemen boeren perspectief bieden. Het vizier ligt daarbij ook iets verder weg. Iedereen kijkt naar het heden, logisch.

Uit het oog

Toch is het goed om het perspectief op 2030 of 2040 niet uit het oog te verliezen. ‘Breed gedragen’, benadrukte de raad ook. Alle partijen voelen wel de urgentie. In het typisch Hollands poldermodel moeten zij allemaal meedoen, ook de overheid. Die laatste moet zorgen voor continuïteit van beleid. De sneer van de SER mag Den Haag in zijn zak steken.

Aldus togen kabinet, landbouworganisaties, supermarkten, banken, natuurclubs en provincies een paar maanden geleden aan de slag. Het valt niet mee. Laten we het maar bij de naam noemen. Het lijkt een Poolse landdag. De gesprekken duren en duren. De toonzetting is soms hard, weinig constructief. De kopstukken zijn meer met elkaar bezig dan met de inhoud.

Voor de boeren zijn LTO Nederland, NAJK en Biohuis nog de hoofdrolspelers aan tafel. Sjaak van der Tak is de verbinder. Hij heeft directe lijntjes met landbouwminister Piet Adema. Agractie is onderweg uitgestapt. Voor kopman Bart Kemp is de aanwijzing van ‘landschapsgrond’ onverteerbaar. Ook de melkveehoudersvakbond NMV haakte af. De activistische FDF van Mark van den Oever zag op voorhand al geen heil in het proces. De voorman reageert vooral vanaf de zijlijn via social media, op zijn eigen karakteristieke wijze.

Aan tafel of op het menu?

Laten we ook eerlijk zijn, het valt niet mee om naar de toekomst te kijken als de huidige situatie beroerd is. Den Haag soebat nog steeds over het stikstofbeleid. In de provincies is het chaos. Eurocommissaris Frans Timmermans draagt met zijn nieuwe radicale natuurplannen – afgelopen week gepresenteerd – ook niet echt bij. En de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur dringt aan op strenger beleid. Nederland haalt in 2027 niet de eisen van de Kaderrichtlijn Water.

Belangrijk is om te blijven praten. Natuurlijk, in de onderhandelingen hoort soms een vuist op tafel. Niks mis mee om ook een keer weg te lopen. Een gevleugelde uitspraak luidt: ‘als je niet aan tafel zit, sta je op het menu.’ Zonder akkoord trekt het kabinet zijn eigen plan. Dat laatste moet de landbouw niet willen.