Oogstverlies bij bieten vaak te voorkomen

Zonder gaten tussen de bieten, schuin groeiende bieten of hoogteverschillen is het eenvoudiger om met minimale verliezen te oogsten. Bij de oogst valt daar niets meer aan te doen en is de stand van het gewas een gegeven. De kunst is om zoveel mogelijk van de gegroeide bieten af te leveren door rooiverliezen tot een minimum te beperken en tegelijk grond- en bladtarra maximaal te verwijderen.

Cosun Beet Company voert tijdens het seizoen meerdere rooichecks uit om goed rooiwerk te bevorderen. De kwaliteit van het rooiwerk wordt dan beoordeeld aan de hand van de hoeveelheid bietverlies. Het IRS verzamelt de data uit deze rooichecks. Uit de ruim 135 rooichecks van de afgelopen vier jaar blijkt volgens IRS-onderzoeker Jan-Kees Boonman dat de bietverliezen bij de oogst meevallen: gemiddeld een kleine 2 ton per hectare.

Uit het al in 2008 afgeronde SUSY-project van het IRS blijkt dat bietverliezen in de praktijk van 0,5 tot 9,1 ton per hectare variëren. Bij een bietenprijs van € 70 per ton is dat al snel een financieel verlies dat kan oplopen tot boven de € 300 per hectare.

Meeste verlies door puntbreuk

Puntbreuk geeft volgens Boonman de meeste verliezen. Vooral op zwaardere gronden kan dat flink oplopen. Tot een diameter van 2 centimeter zijn de bietverliezen verwaarloosbaar. Bij een groter breukvlak lopen de bietverliezen snel op: bij een diameter van 4 centimeter is er al 5% bietverlies en bij 8 centimeter loopt dit op tot 23%. Boven op de directe verliezen komen dan nog de extra bewaarverliezen door de grote breukvlakken.

Puntbreuk is nooit helemaal te voorkomen. De bieten staan op zwaardere grond vaster dan op lichte grond, waardoor punten daar, vooral als het droog is, eerder afbreken. Een lagere rijsnelheid en dieper rooien beperkt de hoeveelheid puntbreuk. Ook te intensief reinigen en te hoge toerentallen van de reinigingszonnen onder relatief gunstige oogstomstandigheden zijn een belangrijke oorzaak van puntbreuk.

Evenwicht vinden bij het rooien

De kunst is om bij het rooien een evenwicht te vinden bij verwijdering van grondtarra enerzijds en het beperken van bietbeschadiging anderzijds. Het IRS berekende dat intensief reinigen om nog 1% punt extra grondtarra te verwijderen – door de extra puntbreuk en de extra verliezen in de bewaring – per saldo een financieel verlies oplevert. Bieten die met de muis geladen worden, kunnen bietvriendelijker worden gerooid, omdat de reiniger de meegekomen grond er bij het laden wel uitgooit.

Verlies van hele bieten is volgens Boonman ook een belangrijke oorzaak van oogstverliezen. Dat heeft volgens de onderzoeker vooral te maken met de onderhoudsstaat van de rooier en de nauwkeurigheid van de chauffeurs.

Uit de rooichecks blijkt dat op het gebied van kopverliezen stappen kunnen worden gezet. Ontbladeraars met poetserassen zijn over het algemeen het meest geschikt om kopwerk te leveren dat aansluit bij de leveringscondities van Cosun Beet Company: ‘hele biet, geen groen’. Vergeleken met een systeem met scalpeurs of kopmessen geeft dat minder bietverliezen. Bij de poetserassen hebben bieten ook geen snijvlakken, waardoor minder bewaarverlies optreedt.