Middeleeuwen herleven in Peize

In Peize moeten landbouw en natuur meer kans krijgen. Bij de herinrichting van het Groningse/Drentse gebied stuitten archeologen op middeleeuwse boerderijplaatsen en bijzondere vondsten. Vrijdag 1 april zijn er speciale rondleidingen.

In Groningen en Drenthe wordt het gebied Peize heringericht om landbouw en natuur meer kansen te geven. Daarbij zijn 71 middeleeuwse boerderijplaatsen gevonden. Belangstellenden kunnen die vandaag bekijken, voordat het gebied helemaal klaar is.

Archeologen van Rijksuniversiteit Groningen nemen belangstellenden mee op een reis terug in de tijd. Ze laten archeologische opgravingen in De Onlanden zien. Dat gebied wordt heringericht. Onderzoekers hebben daarbij verschillende archeologische vondsten gedaan.

Het gebied waar De Onlanden in ligt, in de kop van Drenthe en het zuiden van Groningen, vormt een veenlandschap dat in de middeleeuwen voor het eerst werd ontgonnen. Verspreid over dat gebied lagen destijds groepjes boerderijen, die elk op een terp of een stevig vloerniveau van klei lagen.

Archeologen hebben nu 71 van die locaties teruggevonden. De boerderijen zijn allemaal verdwenen, maar de ophogingen in klei zijn wel bewaard gebleven, net als verschillende gebruiksvoorwerpen.

Volgens de onderzoekers is het een unieke vondst, zowel nationaal als internationaal. Het is voor het eerst dat er zoveel middeleeuwse boerderijplaatsen tegelijkertijd gevonden zijn. Daarbij is een grote variatie aan huisplaatsen ontdekt, waaronder de eerste kleiterpen van Drenthe.
Een aanwijzing voor de onderzoekers dat deze woonheuvels niet alleen in Groningen en Friesland liggen.

Er is weinig bekend over de geschiedenis van het gebied. De opgravingen bieden de onderzoekers de kans om de geschiedenis van het landschap beter in kaart te brengen.
Het gebied moet straks deels een waterbergingsgebied worden. Daarmee zullen de boerderijplaatsen waarschijnlijk grotendeels vergaan. Daarom wordt er nu archeologisch onderzoek gedaan.

Het inrichten van een waterbergingsgebied is onderdeel van de herinrichting van de Peize. Daar wordt al sinds 2000 aan gewerkt en het moet volgend jaar klaar zijn. Het project wordt uitgevoerd door de Dienst Landelijk Gebied (DLG).

Onder andere Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, LTO Noord en het Kadaster zijn partners in het project. Doel van de herinrichting is het verbeteren van de landbouwstructuur, gecombineerd met het versneld aanleggen van natuurgebieden en het verkleinen van de kans op ongewenste overstromingen. Dat moet de veiligheid van het woon-, werk- en leefklimaat in het gehele gebied vergroten.

Ook worden schouwpaden aangelegd en komt er ruimte voor kleinschalige recreatie. Daardoor kunnen ondernemers in het gebied met een verbredingstak inspelen op de aanleg van nieuwe natuur.

Vanaf het begin is duidelijk geweest dat de landbouw niet ter discussie stond. Landbouw kon eenzelfde aandeel in het Drents-Groningse gebied behouden. Daardoor kon er goed worden samengewerkt tussen landbouw en natuurorganisaties.

De aanleg van nieuwe natuur heeft zijn vruchten al afgeworpen, bijvoorbeeld voor vogels. Van oudsher is de Peize een goed gebied voor weidevogels. En sinds de herinrichting, zijn er nog meer weidevogels te vinden.

Projectleiders en betrokkenen zijn tevreden over de herinrichting tot nu toe. De waterberging is zo goed als afgerond. Aan het eind van dit jaar of begin volgend jaar moet het hele gebied klaar zijn.
Wie het gebied nu wil zien, kan er vrijdag 1 april tussen 12.00 en 18.00 terecht voor speciale rondleidingen. Vanuit het projectbureau in Roderwolde gaat er een trekkertram het gebied in, waar onderzoekers uitleg geven over de archeologische vondsten.

Herinrichting Peize
Het gebied Peize op de grens van Drenthe en Groningen wordt op dit moment heringericht. Het project is al in 2005 gestart en kost ongeveer 38,5 miljoen euro. Deze kosten worden onder meer betaald door de provincie Drenthe, Waterschap Noorderzijlvest, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en betrokken gemeenten. Het project moet begin 2012 klaar zijn. In 2000 is al een eerste aanzet gegeven met een vrijwillige kavelruil om de landbouwstructuur te verbeteren.
Doel van het project is om natuur en landbouw meer kansen te geven. Bij de herinrichting zijn 1.100 grondeigenaren betrokken. Het gaat om een gebied van 6.000 hectare, waarvan 3.700 hectare landbouwgrond. Dat blijft ook behouden.
Ook waterberging speelt een belangrijke rol. Hiervoor is 1.700 hectare in het gebied gereserveerd.