Kameeltje kloppen in Caïro

Mijn eerste kennismaking met de kamelenmarkt in Caïro liet een diepe indruk achter.

In 1987, na drie jaar Zimbabwe, gunde ik mezelf een feest-ticket met stops in vier landen op de weg terug naar Nederland: ik had toch geen baan die op me wachtte. Caïro was een van de stops. Omdat ik dol op veemarkten ben en er in the Rough Travel Guide stond dat er een kamelenmarkt was, moest ik daar natuurlijk meteen naar toe.
Ik kan me nog goed herinneren hoe ik in stomme verbazing heb staan kijken hoe je een volwassen kameel achterop een Peugeot 504 pick up krijgt: je rijdt de auto tegen een soort laadstoep en loopt dan met de kameel naar de pick up. Dat beest blijft stokstijf staan aan het randje.
Je knoopt een sjaal om zijn kop, loopt een paar rondjes in de hoop dat ie er dan zo oploopt, maar hij blijft weer precies op randje staan. Dan nog een paar sjaals eromheen, omdat hij er onderdoor zou gluren, maar precies hetzelfde verhaal: het dier voelt kennelijk waar hij staat. Uiteindelijk duwen twee kerels met hun handen in elkaar het brullende beest op de pickup en laten ‘m knielen. Vervolgens gooien ze een touw over de bult en trekken dat strak aan, zodat de kameel onderweg niet opstaat.
Helaas was er tijdens mijn bezoek geen handel – die is om een of andere reden alleen op vrijdag.

Na 13 jaar weer terug in Egypte

Ik ben in Caïro voor de FAO om te kijken naar de verschillende pluimveeketens. Ik moet uitvogelen waar de H5N1 vogelgriep, die hier nu endemisch is geworden, door handel in dieren en (bij)producten verspreid wordt. En vooral: wat daar tegen valt te doen.
Ze hebben hier dan wel alle varkens geslacht om H1N1, die ze hier nog steeds varkensgriep noemen, uit te roeien, maar de twee virussen circuleren nu vrolijk naast elkaar door mens en dier.
De deskundigen houden hun hart vast voor ‘reassortment’; het mengen van virus-genetisch materiaal. Daardoor zou er een soort H5N1 kunnen ontstaan die van mens op mens overgaat. Dat zou rampzalige gevolgen kunnen hebben. Niet alleen voor Egypte, maar voor de hele wereldbevolking. Voor de Egyptenaren, inclusief de officials, lijkt het Insh’Allah! de voornaamste reactie op dit risico en… ik moet eerlijk bekennen dat ik moeilijk kan zien wat ze anders zouden kunnen denken.
Ik kwam een paar dagen eerder voordat het contract begon, om eens rustig zonder toezicht te kunnen kijken hoe het er aan toegaat in de pluimveesector in Egypte. Ik herinnerde me dat de verkoopdag voor kamelen op vrijdag was. Dus op jumaa, de zondag van de moslims, met Kamal mijn nieuwe vriend de taxichauffeur, naar de kamelenmarkt.

Dansend en joelend kamelen de hemel in prijzen

We werden buiten de markt al geconfronteerd met het feit hoe moeilijk het is om deze beesten met beslist lage aaibaarheidsfactor (ik nodig PvdD-leden uit om het te testen) te laden. Een Soedanees dacht dat ranselen met een steekas op de rug van de kameel het beest zou kunnen overtuigen te doen wat hij wilde. Maar behalve vreselijk brullen, grommen, krijsen en plat op de grond gaan liggen, had het verder geen effect. Volgens mij leed die meneer meer dan de kameel van het zwaaien met zo’n gewicht en heeft hij nu vast een RSI-steekasarm.
Met z’n tweeën hand in hand onder de kont van dat beest en dan duwen ging ook nu zo te zien nog het beste. Een fatsoenlijke laadstoep zou misschien de beste oplossing zijn. Maar als je ziet hoe Egyptische trottoirs en trappen eruitzien, dan snap je meteen waarom niemand op het idee van zo’n laadstoep komt: mensen breken hun nek dagelijks als ze over straat lopen, dus waarom zou je het beter regelen voor een kameel?

Kamelendansers

In de markt zien we een menigte in jelaba gehulde mannen staren naar een groep wild dansende, zingende en met stokken zwaaiende jonge mannen in witte gewaden. Ze bezigen veelvuldig de naam van Allah. Het duurt even tot ik zie dat ze om een kameel dansen. Door het dier met z’n allen met stokken te slaan houden ze het staande op zijn plaats, terwijl het ronddraait. Het houdt de kop zo hoog mogelijk om de klappen te ontlopen, als een soort circushondje dat pirouettes draait.
De dieren worden snel voorgebracht in de ‘slagcirkel’ en op voor mij onbegrijpelijke wijze verkocht. Jonge slachtkamelen rond de €1.000 per stuk, oudere rond de €1.500 en gemeste kamelen – hengsten? – gingen voor €2.000 ‘onder de stok’.
Een jongetje loopt aan een paar kamelen te sjorren dat het een lieve lust is. Ging dat ook niet zo toen wij nog veemarkten hadden in Nederland en kinderen van de handelaren vaak meehielpen met hun vader’s kalveren- en schapenhandel? Ik zag hier alleen niet die grote portefeuille met ketting eromheen, maar ach… onder zo’n soepjurk is een hoop te verbergen voor het oog van de wereld.