Kalunda, de stier die Oeganda redde

Runderhelden heb je over de hele wereld. In Oeganda redde Kalunda de veestapel… Maar een standbeeld krijgt deze stier niet.

Er is geen land of ze hebben wel een holhoornige held met gespleten hoeven: koeienhelden! In Engeland is er de Durham Ox van meneer Bakewell. Dat was de eerste systematische veefokker in de wereld, alhoewel de Bijbelse Jacob ook al erg zijn best toen hij bij zijn oom Laban werkte, maar dat was met schapen. Ik kan me uit mijn jeugd nog het verhaal herinneren over het leven van Ferdinand, een jonge Spaanse vechtstier. Die lag liever onder een kurkeik op een grasspriet te knabbelen dan dat hij agressief werd op commando.

Koe die in het water viel

En natuurlijk hebben we in Nederland de koe die in het water viel: Hendrika van Boer Hofstee uit de buurt van Alkmaar. Ze is waarschijnlijk meer bekend in Amerika als the cow, who fell in the canal dan in eigen land, maar ach: helden en profeten worden in eigen land vaak gekleineerd en vergeten.

Kalunda, redder van de natie

En zo heeft Oeganda gelukkig ook een runderheld: Kalunda! In zijn eentje heeft hij het land behoed voor de introductie van de gekkenkoeienziekte, beter bekend als BSE. In 1996, toen de Engelsen niet langer de deksel op de beerput konden houden en wereldwijd bekend werd wat BSE inhield, was de directeur van het Centrum voor Genetica in Oeganda er als de kippen bij. Hij vatte de koe bij de horens en adviseerde de president een totaal invoerverbod voor rundvee en sperma in te stellen. Op die manier creëerde hij een absoluut monopolie voor zijn enige ki-stier van onbekende komaf: Kalunda! Dat monopolie voor zijn troetel en instituut heeft hij kunnen vasthouden tot omstreeks 2006, toen het niet langer houdbaar was. Tegen die tijd had hij door de exorbitante prijzen die hij voor Kalunda’s voortplantingsservices vroeg, het instituut helemaal opgeknapt, zichzelf een leuke 4×4 aangeschaft en het land tien jaar genetische vooruitgang ontzegd.

Zoeken in alle hoeken, en ja hoor… Nieuw-Zeeland!

Het grootste melkveebedrijf van het land, met 500 stuks vee, had zwaar de damp in dat het geen toegang tot Amerikaans en Europees rundersperma meer had. Dat bedrijf verkocht en verkoopt nog steeds stiertjes voor natuurlijke dekking, een leuke aanvulling op de melk en melkverwerking. Het heeft waarschijnlijk op die manier meer bijgedragen aan de genetische verbetering dan Kalunda en zijn baas. Goede raad was duur, wat nu te doen? Gelukkig: er was nog een ki-station in Nieuw-Zeeland, dat niet onder de ban viel. In arrenmoede zijn ze maar verder gegaan met Nieuw-Zeeland’s sperma op hun melkkoeien, waarvan de eerste 80 in 1982 uit Nederland geïmporteerd werden.

Heel veel wetten, niemand leeft ze na

Als het niet zo triest was, dan zou je er haast om moeten lachen: het land is vol met regels en wetten, die echter amper of niet worden nageleefd. De importban op sperma was moeilijk te omzeilen, dus werkte die heel lang vrij efficiënt. De enige vloeibare stikstoffabriek van het land stond namelijk bij de baas van Kalunda op het instituut. Gelukkig gaven de Nieuw-Zeelandse stieren ook knappe koeien, zoals op de foto’s te zien is. Toch zijn de grotere melkveehouders nu weer terug bij ABS en WWS. Kalunda staat waarschijnlijk nog op zijn instituut naast het vliegveld in Entebbe op een grasspriet te kauwen en denkt met hartzeer terug aan de tijd dat hij de enige officiële bevruchter in het land was. Ik heb voorgesteld om een standbeeld voor hem op te richten voor het ministerie van Landbouw, als waarschuwing tegen onredelijke regels en dwaze wetgeving. Ik denk dat ik een girorekening voor donaties moet openen. De mensen van het ministerie konden niet lachen om het idee.

Foto’s: Anton van Engelen