Inkomensraming 2022: opbrengsten nog meer omhoog dan kosten

Het is financieel een goed jaar voor de landbouw. Het gemiddelde inkomen van ondernemers stijgt met € 18.000 in vergelijking met vorig jaar en ligt maar liefst € 34.000 boven het vijfjarige gemiddelde. Het zogeheten ‘inkomen per onbetaald arbeidsjaareenheid’ (oaje), een rekenterm van Wageningen Economic Research (WER), stijgt niet alleen flink, het varieert ook sterker dan ooit – tussen en binnen sectoren.

Inkomensraming 2022

Er zijn winnaars en verliezers, zo blijkt uit de inkomensramingen die WER zoals gebruikelijk in de week voor kerst presenteert. Een vijfde van de ondernemers heeft een inkomen lager dan € 2.000. Zeugenhouders horen hier bij, maar zelfs in de dit jaar florerende melkveehouderij zijn er ook altijd nog bedrijven met betalingsproblemen. Daar tegenover staat 20% met een inkomen boven de € 155.000.

‘Historisch hoog inkomen melkveehouderij’

Met name de melkveehouderij en de akkerbouw hebben een goed jaar. Dit komt helemaal door de sterk gestegen afzetprijzen, die de eveneens snel stijgende kosten ruimschoots goed maken. Vooral voor de melkveehouderij is het een bijzonder jaar. Dit jaar is het gemiddelde maar liefst € 115.000, meer dan twee keer zo hoog als het meerjarig gemiddelde. Deze sector is niet gewend aan zulke pieken. WER spreekt van een ‘historisch hoog inkomen’ voor de melkveehouderij en van een recordjaar. Dankzij de melkprijs.

Inkomensdalingen zijn er onder meer in de geitenhouderij, de vollegrondsgroenteteelt, de fruitteelt en de sierteelt, evenals in de blankvleeskalverhouderij.

Vooral kunstmest, energie en voer duurder

Gemiddeld is de stijging van kosten en afschrijvingen 23% in de hele agrarische sector. Vooral door duurdere kunstmest, energie en voer. De opbrengsten per bedrijf stijgen eveneens met gemiddeld 23%, vooral door hogere afzetprijzen maar ook door bedrijfsgroei. Zulke sterke veranderingen zijn in de landbouw ongekend, aldus WER.

Lees verder onder de grafiek

De grafiek laat in een oogopslag zien waar de stijging en waar de daling zitten. De rode staafjes geven het geraamde inkomen van dit jaar. In de hele sector is er een stijging, die vooral gedragen wordt door flinke inkomensstijgingen in melkveehouderij en akkerbouw, en zelfs ook in de vleesvarkenshouderij. Het sectortotaal is een gewogen gemiddelde, waarin een grote sector als de melkveehouderij zwaar meetelt.

CBS: totale landbouwinkomen daalt

Cijfer die het CBS tegelijk publiceert laten mooi zien hoe groot de economische impact van de prijsstijgingen is. Qua volume nam de totale productie 2,1% af in vergelijking met vorig jaar. Maar door de prijsstijgingen nam de economische waarde met maar liefst 18,4% toe naar € 36,2 miljard.

De inkomsten waren voor de hele sector 1,9% hoger dan vorig jaar. Maar na doorberekening van onder meer 4,6% inflatie komt het CBS uiteindelijk toch op een daling van het reële landbouwinkomen per arbeidsjaar met 1,7%.

Ook het CBS zoomt in op de melkveehouderij met een prijsstijging van 47,5% voor melk. De totale melkproductie nam 1% toe. De totale productiewaarde van melk komt daarmee dit jaar op bijna € 8 miljard, goed voor de helft van de productiewaarde van de hele veehouderij.

Energiekosten en -opbrengsten

Alles draait om energie dit jaar. Wie zelf geen energie produceert staat op achterstand. Dat geldt uiteraard het meest voor de glastuinbouw maar ook in akkerbouw, melkveehouderij en varkenshouderij speelt energie een steeds belangrijker rol, zowel aan de kosten- als aan de opbrengstenkant, blijkt uit de WER-cijfers.

Grosso modo zagen akkerbouwers en veehouders hun energiekosten verdubbelen. Bij varkenshouders gaat het om gemiddeld ruim € 62.000, bij vleeskuikenbedrijven bedragen de energiekosten bijna een ton, ofwel 5% van de totale kosten.

Gerekend over de hele agrarische sector steeg het aandeel van energie in de totale kosten van 6% vorig jaar naar 9% nu; in geld uitgedrukt: van € 41.800 naar € 76.100. Dat is gerekend over alle sectoren, inclusief de tuinbouw.

Lees verder onder de foto

Kosten afhankelijk van energiecontract

Voor akkerbouwers en melkveehouders ging het van 2% naar 3%; een gemiddelde kostenpost van € 13.100, respectievelijk € 17.400. Varkenshouders zagen het aandeel van energiekosten in de totale kosten toenemen van 3% tot 4%. De kostenstijging hangt uiteraard mede af van het contract dat iemand heeft.

Daar staan gestegen inkomsten tegenover, voor die bedrijven die zelf energie produceren. Dit speelt vooral in de tuinbouw, waar de inzet van WKK-systemen veel inkomsten genereert uit elektriciteit.

Aandeel inkomsten uit energie

In de de akkerbouw ging het aandeel inkomsten uit energie van 1% naar 2%, ofwel gemiddeld € 7.800. Varkenshouders halen gemiddeld € 10.400 binnen met energie, goed voor 1% van de totale inkomsten. Melkveehouders halen relatief het minst binnen met energie, gemiddeld ruim € 3.000, en minder dan 1% van de totale inkomsten.

Per saldo heeft iedereen te maken met hogere netto energiekosten. Akkerbouwers zijn € 2.200; melkveehouders € 6.900 en varkenshouders € 23.400 extra kwijt dit jaar in vergelijking met vorig jaar, toen de kosten ook al flink gestegen waren, schat het WER.

Fors hogere voerkosten

De stijging van de voerkosten is dit jaar immens. Gesloten varkensbedrijven hebben gemiddeld maar liefst een half miljoen meer aan voer moeten spenderen. Vleeskuikenbedrijven betalen drie ton meer evenals het gemiddelde varkensbedrijf. Melkveehouders zijn gemiddeld bijna € 44.000 meer kwijt dan vorig jaar.

Ook het aandeel van de voerkosten in de totale kosten nam flink toe. Varkensbedrijven zijn dit jaar gemiddeld net iets meer dan € 1 miljoen kwijt aan voer. Dat is 63% van de totale kosten. Vorig jaar was dat nog 58%. Het hoogst is het aandeel voerkosten op vleesvarkensbedrijven: 68% ofwel ruim 8 ton (vorig jaar 63%).

Melkveehouders zien het aandeel voerkosten op het totaal stijgen van 23% naar 26%, ofwel ruim € 163.000.

Op geitenbedrijven zijn de voerkosten met gemiddeld € 460.000 goed voor 40% van de totale kosten. Vorig jaar was dat 36%.

Lees verder onder de foto