Geen andere weg

Boerenzoon Guus Geurts eet niet. Met zijn vastenactie wil hij druk uitoefenen op de politiek om het landbouw-, energie- en klimaatbeleid drastisch te veranderen. Geurts pleit voor meer Europese zelfvoorziening via productiebeheersing. Zijn geloof in de macht van de consument heeft hij verloren.

Water, kruidenthee, koffie en wat zouten op doktersadvies. Verder niks. Bijna drie weken is Guus Geurts (46) uit Amsterdam nu in hongerstaking. Hijzelf praat trouwens liever over een vastenactie.

Zijn eisen zijn vergaand, hij wil graag met iedereen in gesprek over zijn voorstellen voor een beter landbouw- en klimaatbeleid. Politici nemen een hongerstaker minder serieus dan iemand die veertig dagen vast uit solidariteit met de slachtoffers van Europees beleid, veronderstelt Geurts.

Hij voelt zich goed, het hongergevoel neemt met de dag af. Wel heeft hij de indruk dat hij langzamer praat en denkt. Dat blijkt overigens niet tijdens het vraaggesprek. In heldere volzinnen analyseert hij de dramatische inkomenssituatie in de varkenshouderij. Hij schetst de gevolgen van de afschaffing van de melkquota voor de melkveebedrijven van zijn twee broers in Noord-Limburg en even later legt hij in vijf zinnen uit dat boeren in Nederland en hun collega’s in ontwikkelingslanden in hetzelfde schuitje zitten.

De vrije handel in landbouwproducten leidt volgens hem wereldwijd tot lage en onstabiele prijzen, met als gevolg dat veel gezinsbedrijven moeten stoppen. Hier gaan bedrijfsbeëindigers niet van de honger dood, maar in Afrika soms wel, zegt Geurts. Overal in de wereld lijden boeren en inheemse volkeren onder het juk van de vrijhandel. In het Braziliaanse regenwoud omdat land van indianen wordt ingepikt voor productie van soja, maar ook in de Brabantse Kempen.

Op zijn website staat een foto. Kleine Guus zit in een kinderstoel tussen de koeien van zijn vader. Die foto is illustratief voor de verbondenheid die hij voelt met de agrarische sector. Na zijn agrarische opleiding heeft hij een tijd bij Nestlé gewerkt. Vervolgens zwierf hij jarenlang over de wereld. Met die ervaringen in zijn achterhoofd is hij beleidsgerichte milieukunde gaan studeren. De titel van zijn afstudeerscriptie luidde: Liberalisering in de landbouw, een heilloze weg!

Hij vertelt dat de vroegere akkerbouwvoorman Aike Maarsingh één van zijn inspirators is. Maarsingh zei tijdens een bijeenkomst ’liberalisering maakt de rijken rijker en de armen armer’. Toen viel bij hem het kwartje.

Met bevriende organisaties – bijvoorbeeld de Nederlandse Melkveehouders Vakbond en de Nederlandse Akkerbouw Vakbond – is hij binnen Platform ABC al jaren bezig om het landbouw- en handelsbeleid rechtvaardiger te maken. Demonstraties, petities aan politici, niks lijkt te helpen, zegt hij somber. Goede argumenten schijnen er niet toe te doen; de concurrentie op de wereldmarkt gaat door en landbouwsubsidies lijken de ergste pijn te verzachten. Het leidt tot een kaalslag onder boeren, zegt Geurts en daarom wil hij de druk opvoeren.

De agrarische vakbonden steunen zijn voorstellen in grote lijnen, maar zijn actiemiddel gaat de bonden te ver. Dertig andere maatschappelijke organisaties en een circa tweehonderd burgers staan wel vierkant achter Geurts (zie www.foodjustice.eu). Hij pleit voor een radicale aanpak van de voedsel- en klimaatcrises. Dus geen liberaal handelsbeleid, maar juist beheersing van de landbouwproductie en marktbescherming. Niet de quota afschaffen, maar invoeren in sectoren die geen regulering kennen. Zo’n systeem leidt tot kostendekkende prijzen voor boeren.

Zijn eisenpakket is groot. Zo pleit Geurts voor importheffingen op soja en palmolie, een verbod op de import van biobrandstoffen en voor een forse verhoging van de ecotaks op fossiele brandstoffen. Onhaalbaar? Hij denkt na, zegt dan: er is geen andere weg en de urgentie is hoog. Hij gelooft niet in het overleg binnen de zogeheten ’round tables’ om de productie van soja en palmolie ’duurzaam’ te maken. Het is ’greenwashing’, en de politiek trapt er ook nog in. Een hoge importheffing op soja, toelaten van diermeel in veevoer, gekoppeld aan Europese productiesubsidies voor plantaardige eiwitten, is volgens Geurts de enige juiste weg. Nee, hij gelooft niet meer in verhalen over de macht van kritische consumenten. Dat duurt hem veel te lang. De politiek moet ingrijpen.

De reacties op zijn actie zijn soms sceptisch. Hij wil te veel, te snel. Geurts gaat gewoon door. Half december, vlak voor de WTO-top in Genève, maakt hij de balans op. Hij hoopt dat een aantal van zijn voorstellen op dat moment zijn overgenomen, bijvoorbeeld dat er een parlementaire enquête komt naar de schending van mensenrechten door vrijhandelsverdragen. Zo niet, dan gaat hij door. In overleg met zijn arts, dat wel.

Zie ook: Hongerende Guus Geurts houdt actie tegen liberaal landbouwbeleid