Europese Commissie: verandering in consumptie en klimaat wordt voelbaar

De productiviteit van de landbouw zal in de Europese Unie in de komende tien jaar blijven toenemen, maar de groei is minder dan in de afgelopen jaren. Dat staat in de Agricultural Outlook 2023-2035, waarin de Europese Commissie probeert door te rekenen hoe de landbouw zich ontwikkelt als de huidige trends zich voortzetten.

De klimaatverandering zal gevolgen hebben, is het vooruitzicht. Teeltpatronen veranderen en de zones waarin bepaalde teelten mogelijk zijn, verschuiven noordwaarts. Tegelijkertijd neemt de omvang van landbouwbedrijven toe en zal ook de productie groeien.

Lees verder onder het kader

EU blijft netto-exporteur

Voedselzekerheid zal in de Europese Unie geen kwestie van belang zijn, aangezien de trends laten zien dat de EU netto-exporteur van voedsel blijft. De landbouwproductiviteit zal in landen die het laatst zijn toegetreden steeds meer op het niveau komen van de ‘oude’ lidstaten, al lijkt het erop dat een kloof blijft bestaan.

Veranderingen in consumptie

Het veranderende consumptiepatroon zal effecten hebben op met name de veehouderij en het grondgebruik. Vooral de consumptie van rundvlees en varkensvlees in de EU neemt af. Tegelijk blijft de zuivelconsumptie redelijk stabiel, al is er wel een verschuiving in de soorten zuivel die de consument nog wil. Consumptiemelk neemt af in populariteit en de consumptie van speciale zuivelproducten zal toenemen. Tegelijk neemt de consumptie van plantaardige eiwitten (peulvruchten) toe.

GLB blijft cruciaal

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) blijft in de vooruitzichten ‘cruciaal voor de steun aan boeren bij de omslag naar een duurzamer agrarisch productiesysteem, om veerkrachtiger en concurrerend te worden, en om tegelijk voedsel te produceren en de natuurlijke hulpbronnen te beheren’, staat in het rapport. De Europese boer draagt bij aan de voedselzekerheid, zowel binnen als buiten de Europese Unie. Het GLB zal boeren helpen zich ‘met succes aan te passen aan nieuwe marktomstandigheden en om te gaan met de vragen van de maatschappij en de consument’.

Eiwittransitie

De omvang van het landbouwareaal zal in de EU niet wezenlijk verkleinen, al zal het veranderende klimaat wel invloed hebben op het grondgebruik. In de akkerbouw komt een verschuiving van de teelt van granen naar soja en peulvruchten, als gevolg van de afnemende vraag naar graan voor veevoer en door de verschuiving in de eiwitconsumptie van dierlijk naar plantaardig.

Blijvend grasland en het areaal voor voergewassen nemen af door de verwachte extensivering van de dierlijke productie. Er komt meer grond braak te liggen als gevolg van de strengere wetgeving op gebied van milieu en biodiversiteit, aldus het rapport.

Lees meer over eiwittransitie op Foodagribusiness.nl

Minder, maar grotere bedrijven

In de Europese Unie blijft de trend zichtbaar in de landbouwsector dat het totale landbouwareaal vrij stabiel is, terwijl het aantal boerderijen af neemt en de focus verschuift naar grotere agrarische bedrijven.

Uit de EU Agricultural Outlook 2023-2035 blijkt dat tussen 2005 en 2020 het aantal boerderijen in de EU met 4,6 miljoen daalde naar 9,1 miljoen. Meer dan de helft van het landbouwareaal (52%) is nu in handen van grotere bedrijven van meer dan 100 hectare. Dit contrasteert sterk met kleine boerderijen, die minder dan 5 hectare beslaan en 6% van het totale land gebruiken.

Regionale verschillen en specialisaties

Er zijn aanzienlijke regionale verschillen. In Tsjechië en Slowakije wordt bijvoorbeeld het grootste deel van het landbouwareaal beheerd door grote bedrijven. In tegenstelling hiermee is in Roemenië een aanzienlijk aandeel van het landbouwareaal in handen van kleinere boerderijen. Wat betreft de landbouwproductie domineert akkerbouw met 58%, gevolgd door veehouderij (22%) en gemengde bedrijven (19%).

Demografie van boerderijen

Het rapport laat zien dat meer dan 93% van de EU-boerderijen familiebedrijven zijn, die doorgaans kleiner zijn dan niet-familiebedrijven. Er zijn relatief weinig jonge boeren, terwijl het aantal vrouwelijke agrarisch ondernemers toeneemt. Maar in de meeste gevallen is nog steeds een man de bedrijfsleider.

Productiviteitsgroei vertraagt

Ondanks de toenemende omvang van de bedrijven, neemt de productiviteitsgroei af. In het verleden werd de groei voornamelijk gestimuleerd door inhaalprocessen tussen de landen die na 2004 tot de EU toetraden. De verwachting is echter dat deze groei in de komende jaren zal afnemen, mede door de uitdagingen die klimaatverandering met zich meebrengt.

Lees ook: Agricultural Outlook 2023-2035: groei landbouwproductie vlakt af