Compact voeren voorkomt selectiegedrag van koeien

Compact voeren lijkt zich in eerste instantie te beperken tot het toevoegen van water aan het rantsoen en je zou kunnen denken ’baat het niet dan schaadt het niet’. Maar het is meer dan alleen water toevoegen. Het is een vorm van TMR voeren (Total Mixed Ration) waarbij alle koeien in een productiegroep onbeperkt, 24/7, toegang hebben tot een rantsoen dat zo goed gemengd is dat de koeien niet kunnen selecteren (ook niet door indroging van het voer gedurende de dag) en dus elke hap dezelfde samenstelling heeft. Dat is de definitie volgens het Deense onderzoeksbureau SEGES, die de term ‘Compact TMR’ introduceerde. Volgens onderzoeker Niels Bastiaan Kristensen is het belangrijk om een aantal zaken goed in acht te nemen bij compact TMR voeren. Het restvoer moet geanalyseerd worden en het laden en mengen moet volgens specifieke protocollen verlopen. Bij het mengen wordt vooral aandacht besteed aan het inweken van het krachtvoer en het intensief mengen en snijden door langer (na) te mengen.

Foto: Trioliet

TMR voeren in de praktijk

Het toepassen van de compact voeren theorie kan op verschillende manieren. Lees onder de foto’s verder hoe deze melkveehouder baat heeft bij zijn manier van compact TMR voeren.

Van Heesch Dairy Partnership in Skive, Denemarken heeft 1.200 koeien, waarvan 650 melkkoeien (75% Holstein en 25% Jersey). Productie is 31,3 kg/35 kg ECM per koe per dag. Grond: 450 hectare. Voermengwagen: Trioliet Solomix 3 3600 ZKX-T met Shifttronic 3-speed (2017). Rantsoen: 5,5 kg brok, 8,5 kg water, 700 gram mineralen, 15,5 kg gehakseld gras en 21 kg mais. DS-gehalte: 36%. Aantal voerbeurten per dag: 3. – Foto: Trioliet

Meer stabiliteit over de hele koppel

Van Heesch Dairy Partnership is een melkveebedrijf met 650 melkkoeien (75% Holstein en 25% Jersey) en wordt gerund door Rick van Heesch samen met zijn broer, vader en een vaste medewerker. Al meer dan vijf jaar wordt hier compact gevoerd. Ze weken krachtvoerbrokken in met water, maar niet geheel volgens de compact voeren theorie. Ze laten het mengsel namelijk géén uren wellen maar slechts 15 minuten. Daarnaast zijn ze intensiever gaan mengen. Zo hebben ze de (na)mengtijd aanzienlijk verlengd en het vijzeltoerental opgeschroefd.

Compact voeren was een aantal jaren geleden ineens een trend in Denemarken. Bij Van Heesch Dairy Partnership waren ze nieuwsgierig naar het concept en hebben ze geprobeerd exact te voeren zoals het compact TMR voeren-protocol het voorschrijft, maar al snel bleek het niet in hun bedrijfsvoering te passen. Rick: “Het lang inweken van krachtvoer kost te veel tijd, dat lukt niet met drie voerbeurten per dag. We hebben inmiddels een manier gevonden die wel bij ons past en daar hebben we veel baat bij. We voegen ruim acht liter water per koe toe aan de brokken en dat laten we een kwartiertje inweken zodat de brokken oplossen. Direct daarna laden we de mineralen plus het gras en mengen we tien minuten voordat we de mais toevoegen. Als alle componenten geladen zijn mengen we nog eens tien minuten na. Met ons laadwerktuig, de Triomaster S, laden we 3 ton in één keer. Dat betekent dat we eigenlijk te snel kunnen laden en dus nog een tijdje moeten namengen. In totaal mengen we zo’n drie kwartier.”

Automatische powershift

Het rantsoen is zwaarder en compacter met water en dat vraagt het nodige van de voermengwagen. Sinds ruim twee jaar gebruiken ze bij Van Heesch een 36 kuubs Trioliet Solomix 3 voermengwagen met een Shifttronic 3-speed powershift. Rick van Heesch: “Onze vorige voermengwagen (van een ander merk) kon het dag in dag uit mengen van het zware rantsoen eigenlijk niet aan, ook niet met een reductiekast. Maar met de Shifttronic gaat het heel erg soepel. Ik raad het echt iedereen aan. Je kunt op het juiste moment op- en afschakelen en het vijzeltoerental aanpassen zonder dat je de trekker in en uit moet. Je kunt je dus gewoon blijven concentreren op het laden en de versnellingsbak schakelt automatisch naar de juiste, voorgeprogrammeerde versnelling. Als we gaan uitdoseren zetten we de aftakas uit, geen probleem. De trekker heeft totaal geen moeite met het opstarten en opschakelen, hij schakelt heel rustig omhoog. Bij de vorige mengwagen hadden we elk jaar een nieuwe reductiekast nodig, elk jaar!”

Bij compact TMR voeren is het belangrijk dat de voercomponenten kort zijn om goed aan de andere ingrediënten te kunnen hechten. Goede vijzelmessen spelen daarbij een cruciale rol, zelfs bij gehakseld gras. Rick: “De vijzelmessen doen hun werk goed, het rantsoen is mooi homogeen. De koeien kunnen niet selecteren en dat is waar het om gaat. Eerlijk is eerlijk, we hebben wel eens andere vijzelmessen gekocht maar dat was geen succes, die sleten waar je bij stond. Originele messen kosten misschien iets meer, maar als er iets is dat we de afgelopen twee jaar hebben geleerd is het wel dat je niet moet bezuinigen op het materieel. De messen zijn ondanks bijna 3.000 draaiuren nog maar één keer vervangen. Je kunt beter investeren in kwaliteit daar pluk je uiteindelijk de vruchten van.”

Foto: Trioliet

Kan het uit?

Langer mengen, investeren in goed materieel. Kan dat allemaal uit? Rick: “Als we kijken naar kosten dan komen we op een totaal van 28,8 cent per liter melk, waarvan 14 cent voerkosten. Inclusief de afschrijving van het materieel en een dieselverbruik van 14 liter per uur moeten we toch echt concluderen dat we er de laatste jaren op vooruit zijn gegaan. We houden dus onder de streep meer over en de koeien doen het goed en zijn stabieler. Je merkt gewoon dat ze rustiger zijn en ze presteren nu allemaal goed, waar we vroeger meer verlieskoeien hadden. Dus er heerst meer stabiliteit over de hele koppel. Ze zijn gelijkwaardiger aan elkaar wat betreft opbrengst, gezondheid en mest. Als je je focust op het voer dat aan het voerhek ligt en meer aandacht besteedt aan het mengen dan valt er nog veel te winnen. Daar zijn onze koeien het levende bewijs van”

Lees ook: Elke hap is hetzelfde en Compact voeren om selectiegedrag te voorkomen