De Raad van State heeft gesproken. Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) bestaat niet meer. Dat is vervelend voor al die veehouders die een vergunningaanvraag of een melding hadden lopen. Die aanvragen en meldingen worden vernietigd. Maar vervelend is het ook voor al die tientallen projecten die in de bijlage bij de regeling waren opgesomd voor ontwikkelingsruimte uit het PAS. Misschien vallen die nog te redden als kan worden aangetoond dat zij een ‘dwingende reden van groot openbaar belang’ vertegenwoordigen. Een grote vertraging is wel het minste dat deze projecten zullen oplopen. Boeren hebben die uitweg niet.
Geen gevolgen voor verleende vergunningen
Er komt ook nog het een en ander achteraan: voor beweiden en bemesten in de buurt van natuurgebieden is voortaan een vergunning nodig. En die kan niet worden verleend als dat leidt tot extra stikstof op natuurgebieden.
Verzoeken om (met het PAS en dus onterecht verleende) vergunningen in te trekken zullen massaal worden ingediend
De Raad van State zegt wel dat de uitspraak geen gevolgen heeft voor verleende vergunningen waartegen geen bezwaar en beroep is ingesteld. Op zich klopt dat, maar de Wet Natuurbescherming bevat wel een bevoegdheid om verleende vergunningen in te trekken. Verzoeken om (met het PAS en dus onterecht verleende) vergunningen in te trekken, zullen massaal worden ingediend. Daarover zal weer geprocedeerd worden en ook over de vervolgvraag bij een eventuele intrekking: wie draagt de schade?
En wie moet nu de schuld krijgen van de PAS-puinhoop? Ik vind: niet de Europese Unie, niet de Europese rechter, niet de Raad van State, maar wel de wetgever, de regering, de belangenorganisaties, Alterra, al die lui die het PAS hebben bedacht, terwijl zij konden weten dat die in strijd was met de Habitatrichtlijn.
Voor beweiden en bemesten in de buurt van natuurgebieden is voortaan een vergunning nodig. - Foto: Jan Willem van Vliet
Niet belang boven recht
Maar goed, laten we ook proberen uit de PAS-puinhoop het positieve te halen. In de eerste plaats: de natuur wordt er beter van. Geen extra deposities van stikstof meer. Boeren zullen zeggen: wat koop ik daarvoor? Maar dan zeg ik: honderden boeren hebben dankzij het PAS toch nog kunnen uitbreiden. Ook dat is (voor hen) positief.
In de tweede plaats: de Raad van State deugt. Het is toch wel mooi dat we een hoogste bestuursrechter hebben die nu eens niet belang boven recht stelt. Daar zijn ook heel andere voorbeelden van.
Ten derde: het is een feestelijke dag voor Valentijn Wösten, de advocaat van Mobility for the Environment. Die zal wel een flesje champagne opengetrokken hebben. Omdat ik zelf nu ook gelijk heb gekregen (ik zeg al jaren dat het PAS in strijd is met de Habitatrichtlijn) neem ik een enkel biertje, met gemengde gevoelens, dat spreekt.
Als men mij vraagt of een (andere) PAS nog mogelijk is, dan is mijn antwoord: ja
En hoe nu verder? We gaan weer extern salderen. En als men mij vraagt of een (andere) PAS nog mogelijk is, dan is mijn antwoord: ja. Vraag maar. Wat ik in elk geval hoop, is dat we de onderdelen van het PAS die niet omstreden zijn (generieke maatregelen, herstelbeleid) nu niet ook opgeven. Als dat inderdaad niet gebeurt, is de balans misschien toch nog positief.