Stikstofzaak: ‘teloorgang natuur’ versus ‘ontwrichting Nederland’

In Den Haag debatteren Greenpeace en de Staat fel over het Nederlandse stikstofbeleid. Een kort geding moet uitwijzen hoe snel actie vereist is.

De kortgedingrechter in Den Haag heeft donderdag twee totaal tegengestelde visies op het stikstofbeleid te horen gekregen. Greenpeace betoogde in de rechtszaal dat “de teloorgang van de natuur onmiskenbaar is” en verweet de overheid ernstig uitstelgedrag. De landsadvocaat benadrukte juist dat de stikstofuitstoot al decennia daalt en waarschuwde voor “ontwrichting van de samenleving” als de rechter de eisen inwilligt.

Greenpeace wil dat de rechter de overheid opdraagt snel plannen te maken om de stikstofneerslag op natuurgebieden die het meest in gevaar zijn zo snel mogelijk binnen veilige grenzen te krijgen. Liefst al voor eind 2025. Waar dat echt niet haalbaar is, moet de overheid op zijn minst “redden wat er te redden valt” en inzetten op de “maximaal haalbare stikstofreductie”.

Greenpeace: ‘Staat schuift beleid voor zich uit’

Advocaat Bondine Kloostra hamerde namens Greenpeace op de wettelijke plicht die Nederland heeft om de natuur te beschermen op basis van de “best beschikbare kennis”. Volgens haar gebeurt dat nu bij lange na niet. “De Staat schuift daadkrachtig en effectief beleid steeds weer voor zich uit.

De landsadvocaat benadrukte juist dat de stikstofneerslag al fors is gedaald, zo’n 45% sinds 1990. Volgens hem stelt Greenpeace onmogelijke eisen die een “enorme impact” zouden hebben op burgers en bedrijven. Zelfs als de hele veehouderij of industrie gesloten zou worden, zou de hoeveelheid stikstof volgens de overheid niet in alle kwetsbare gebieden onder de zogeheten kritische depositiewaarde (KDW) komen.

Omdat de zaak grote impact kan hebben, leent die zich volgens de overheid niet voor een kort geding. Greenpeace heeft ook een zogeheten bodemprocedure aangespannen. Volgens de organisatie kan de natuur niet wachten op de uitkomst daarvan. Ook dat betwist de Staat.

Discussie over de kritische depositiewaarden

Op de zitting was veel discussie over de kritische depositiewaarden. Die zijn vorig jaar aangescherpt op basis van wetenschappelijke inzichten. Volgens de landsadvocaat was de overheid net goed op weg om de eigen doelen te halen en is dat nu moeilijker geworden. Volgens Greenpeace had de overheid de aanscherping kunnen zien aankomen, omdat die was gebaseerd op eerder onderzoek.

Stichting Stikstofclaim, die ook aan het woord kwam, waarschuwde dat vergaande maatregelen boerengezinnen hard kunnen raken. De rechter maakte daarop de persoonlijke opmerking dat hij zich de onzekerheid onder boeren “goed kan voorstellen” en dat iedereen graag duidelijkheid wil. De uitspraak volgt op 6 juni.