Droogte: het is niet altijd zo gezellig meer

‘Ben je op zoek naar drama?”, vraagt Jan Boerman in het Groningse Godlinze grinnikend. Dat heeft hij niet, de droogte valt op zijn bedrijf mee, maar hij heeft via de loonwerker wel andere verhalen gehoord. “In Drenthe bijvoorbeeld, daar is de situatie soms echt schrijnend. En ik weet van collega’s dat ze muizenschade hadden. Ze hebben opnieuw ingezaaid. Daar is niks van terechtgekomen omdat het niet regent. Daar hebben ze echt zorgen.”

Vooral beneden de grote rivieren zijn er plekken waar het meer dan gortdroog is

Jaap Harmens in Noordoost-Drenthe had dan wel geen muizenschade, regen heeft hij evenmin. “In februari kwam het nog met bakken uit de lucht en moet je nu eens zien. Niks. Alleen maar schrale wind en blauwe lucht. Soms komt er een wolkje overdrijven, dat zou ik dan het liefst uitknijpen. Ik heb als boer natuurlijk met het weer te maken. Onzekerheid hoort erbij. Maar dit voelt toch wel heel machteloos. Tijdens de koffie gaat het er heel vaak over. Weer geen regen, zeggen we dan tegen elkaar. Nee, dat zijn geen gezellige koffiepauzes.”

Derde jaar op rij

Hoewel vrijwel heel Nederland kampt met een neerslagtekort, zitten er vooral beneden de grote rivieren plekken waar het meer dan gortdroog is. Zoals rondom Soerendonk in Noord-Brabant. “Kun je straks even bellen, we zijn net varkens aan het laden”, vraagt Twan van der Heijden die hier met zijn zoon een gemengd bedrijf heeft. Vorig jaar beregenden ze zich een slag in de rondte. Het is het derde jaar op rij dat het in deze streek erg droog is. Half mei waren de bieten en aardappelen nog klein, de wateropname was daardoor nog niet heel groot. Inmiddels moet er wel eens een bui van betekenis gaan vallen. Dat zou ook helpen om de schade door de nachtvorst van 14 mei te beperken. “Ik had toen op de hoge zandgronden 4,5 graad vorst, daar hebben de planten een flinke klap van gekregen, geen idee of dat nog herstelt.”

_{Lees verder onder foto}

Op de lichte zandgronden kan het heel erg stuiven door droogte en harde wind. – Foto: Koos van der Spek

Werken voor niks

Zijn zorgen over de gang van zaken namen de laatste tijd behoorlijk toe. “Vorig jaar hebben we veel beregend en veel extra kosten gemaakt, die kant gaat het nu weer op. Maar toen was de prijs van de aardappelen goed, nu is het maar afwachten. Ik ben bang dat ik 18 uur per dag aan het werken ben voor niks. Niet dat ik het erg vind om lange dagen te maken, als het maar wat opbrengt. En dat is onzeker. De varkens waren tot voor kort nog goed, maar die prijzen zijn nu ook gekelderd, de aardappelprijzen zijn gedaald. Binnenkort moeten we wel pootgoed betalen en de huur van de grond. Dat is allemaal erg duur.”

Ik merk dat de spanningen toenemen. En er waren al zoveel zorgen

Hij is er al met al best somber onder. “Ik weet wel, ik heb er zelf voor gekozen om boer te worden en ik heb al veel tegenslagen gehad. Maar dit is voelt toch anders. Hoe lang we het kunnen uitzingen, weet ik niet. Het ligt er helemaal aan wat de prijzen gaan doen.”

De zorgen nemen hem meer en meer in beslag, ook al is hij eigenlijk iemand die de dingen positief benadert. “Ik merk dat de spanningen toenemen. En er waren al zoveel zorgen: een neef overleed aan corona, een ander familielid lag 6 weken in Duitsland in het ziekenhuis, mijn broer ligt momenteel op de IC met corona. We gaan 3 keer in de week op bezoek, het gaat niet goed.”

Lontjes worden korter

Ook Ria Toevank in Haaksbergen merkt dat de droogte voor spanningen zorgt. “De lontjes worden korter, er wordt eerder gesnauwd en mijn zoon, onze opvolger, zei laatst al dat ie het helemaal niet meer over die droogte wil hebben.” Ze merkt dat tegenvallers nu harder binnenkomen dan wanneer alles lekker loopt. “Bij mij is onlangs borstkanker vastgesteld. Het zit in de familie, ik heb altijd gezegd dat het bij mij ook een keer gevonden zou worden, dus heel verbaasd was ik niet. Maar het komt nu nóg harder aan doordat het zo droog is en het gras amper groeit.”

Hoezo genieten? Ik erger me dóód aan dit mooie weer!

Eigenlijk, zo stelt ze vast, is het met de droogte nu erger dan de afgelopen jaren. “We hebben pas ingekuild en de kwaliteit was goed. Maar het was wel een kwart minder dan normaal. En de voorraad die er nog zit, is bijna op. Eigenlijk moet die weer aangevuld, maar waarmee? Niet met eigen gras. We hebben mais bijgekocht. Ik hoorde het bedrag en dacht: toe maar. Maar ja, wat moet je?”

In de supermarkt merkt ze het verschil met anderen die geen boerderij hebben. “Dan hoor ik mensen tegen elkaar zeggen: geniet maar lekker van het mooie weer. Genieten? Ik erger me dóód aan dit mooie weer! En van buienradar word ik juist knap chagrijnig. Dan zie ik zo’n rode vlek dichterbij komen met regen, maar die gaat er bij ons steeds langs.”

Ze zucht: “Het had zo’n mooi jaar kunnen zijn. Met veel regen in februari, met Koningsdag en allerlei andere vieringen. Maar nu is er corona. En droogte. En ik moet geopereerd. Het is gewoon niks-niks-niks. Je voelt aldoor een soort angst en je denkt: komt dit ooit nog weer goed?”