Graanveld in Oekraïne. Foto: Canva/Artem Gromov AlgemeenOpinie

‘Grote hongersnood dreigt en wij jagen de boeren het land uit?’

Leidt de transitie in de landbouw hier tot hongersnood elders op de wereld? Nee, stelt Derk Boswijk. Met zulke oneliners kom je niet verder.

Door de oorlog in Oekraïne staat voedselzekerheid weer bovenaan de agenda, waar het eigenlijk altijd zou moeten staan. Tot de deal in juli kon veel graan niet, of zeer moeilijk, vanuit Oekraïne naar het Midden-Oosten en Afrika worden geëxporteerd naar landen die enorm afhankelijk zijn van dit graan. Deze dreigende hongersnood met waarschijnlijk veel onrust en vluchtelingenstromen tot gevolg ontstaat nu gelijktijdig terwijl we in Nederland aan de vooravond staan van een transitie in de landbouw.

Een goed en stabiel inkomen

Deze landbouwtransitie zal betekenen dat in sommige delen van ons land de sector minder intensief zal gaan produceren om weer in een goede balans te komen met de draagkracht van bodem, water en lucht. We hebben namelijk de opdracht om ook voor de generaties na ons een land na te laten dat in goede staat is en waarbij bijvoorbeeld de bodem nog vrucht draagt. Bij deze transitie moeten we ook zorgen dat boeren weer een goed en stabiel inkomen ontvangen omdat de schaalvergroting van de afgelopen decennia ons land veel heeft gebracht, maar de individuele boer bedroevend weinig.

Oneliners van beide kanten

In deze complexe en onzekere tijd waar beeldvorming helaas telkens bepalender is geworden, is de verleiding groot om met simpele antwoorden op deze complexe vraagstukken te komen. ‘Waarom jagen we boeren van hun land nu er in Afrika mensen sterven van de honger?’ is een veel gehoord statement. Ook het tegenovergestelde geluid valt in deze categorie, zoals recent een columnist in een landelijk dagblad schreef: ‘Miljoenen mensen lijden honger omdat we ons graan liever aan dieren geven’.

Beiden oneliners gaan voorbij aan de complexiteit van ons mondiale voedselsysteem. Allereerst moeten we ons realiseren dat wij als Nederland nooit het gat gaan opvullen dat nu door de oorlog in Oekraïne ontstaat. Maar ook moeten we ons afvragen of het wel zo gezond is dat een heel werelddeel zo afhankelijk is van het graan een paar duizend kilometer verderop. De coronapandemie, maar ook het vrachtschip de Ever Given dat een aantal dagen het Suezkanaal blokkeerde, heeft ons laten zien hoe kwetsbaar lange logistieke lijnen zijn.

Verdeling is niet goed

Daarbij lijden mensen in Afrika nu geen honger omdat er op mondiaal niveau een voedseltekort is, maar omdat de verdeling niet goed is. Sterker nog, in Europa zijn op dit moment grote tarweoverschotten maar de export naar Afrika valt enorm tegen, waarom? Omdat een klein groepje speculanten de graanmarkt beheersen. De beste manier om dit tegen te gaan is door de lijnen tussen voedselproductie en consumptie zo kort mogelijk te maken. Alleen komt voedselproductie in bijvoorbeeld Afrika moeilijk van de grond door instabiele overheden en corruptie, maar ook omdat de Afrikaanse boer moeilijk kan concurreren tegen producten uit Europa en in dit geval graan uit Oekraïne.

De transitie van ons voedselsysteem is slechts één van de grote, ingewikkelde opgaven waarvoor we staan

Kortom, een complexe opgave waarbij we niet moeten verzanden in oneliners, maar wel fundamenteel anders moeten gaan kijken naar ons voedselsysteem en ons afvragen in hoeverre voedselzekerheid moet worden overgelaten aan de marktwerking. De transitie van ons voedselsysteem is slechts één van de grote, ingewikkelde opgaven waarvoor we staan. We moeten ons niet laten verleiden door makkelijke antwoorden omdat hierdoor het broodnodige gesprek nooit zal plaatsvinden, en in plaats van te polderen we verzanden in polariseren.

Dit opinieverhaal is in iets uitgebreidere versie eerder gepubliceerd in het Financieele Dagblad en met toestemming doorgeplaatst.

Lees meer over het stikstofbeleid

Reacties

  1. Over oneliners gesproken…..

    “We hebben namelijk de opdracht om ook voor de generaties na ons een land na te laten dat in goede staat is en waarbij bijvoorbeeld de bodem nog vrucht draagt.”

    1. Beste Klaas Willem jong. De grond in Nederland is duizend en meer jaren in cultuur en de opbrengsten gaan gewoon nog steeds omhoog…

  2. Dirk Boswijk, ga nou niet de moraalridder uithangen, dat handelaren de schuld hebben van een hongersnood in Afrika.
    In Afrika heb je ook grote landbouwgebieden, Afrika is een continent dat ook in ontwikkeling is. En ja bepaalde regio daar, de Sahel en Somalie, daar spelen voedselproblemen. Maar dat zijn ook gebieden waar droogtes heel normaal zijn. En in Ethopië en Congo, daar hebben ze weer burgeroorlog. Voedsel te korten in Afrika is een logistiek probleem, zowel transport, de opslag, als financierings mogelijkheden (banken) voor de boeren daar.

    Dat de transitie in de landbouw nodig is klopt gewoon niet. Er is geen land in Europa die zijn wet en regelgeving zo raar heeft als Nederland. En Rutte die roept ‘het moet van de EU’, dat klopt ook niet, maar wordt wel als populistisch argument gebruikt. Deze ellende begon bij de PAS wetgeving.
    Rapporten vanuit Economische zaken noemen een kostenplaatje van 42,7 miljard euro en 3/4 van de veestapel die moet verdwijnen. Bij mij thuis in de buurt moet de hele Rijndijk leeg geveegd worden, 93% reductie. Hiervoor moet nog een wet gemaakt worden, en het liefst voor Maart 2023, want dan zijn er Provinciale Staten verkiezingen, voor de 1e Kamer en dan weet je niet hoe de kaarten geschud zijn.

    Hogere voedselprijzen treffen vooral de armere onderlaag in de bevolking. Net als de grote woningnood die de armere onderlaag treft, laat dit nou net een grootte troefkaart zijn in deze smerige koehandel die Derk Boswijk en zijn vriendjes doen.

  3. Derk wil graag extensiveren en stelt dat intensiveren weinig gebracht heeft.
    Het zou mooi zijn dat de politiek ons als boeren een keer een compliment geeft.
    Door de intensivering en het groter en efficiënter worden van de bedrijven waren wij in staat om 40 jaar voor de zelfde melkprijs te produceren nl 77 gulden cent en later 35 euro cent.
    Hierdoor werd het eten in verhouding steeds goedkoper waardoor de welvaart vooruit ging.
    Ook stelt Derk dat de individuele boer door het intensiveren er niet op vooruit is gegaan nou horen wij ook bij die groep maar wij hebben het goed gehad .
    Nu is de productie van melk 3 procent lager en de prijs schiet omhoog waardoor eten snel duurder word dit effect zal als de plannen van dit kabinet doorgaan alleen maar toenemen waardoor er nog meer burgers in de problemen komen.
    Wat de grond betreft als ik om mij heen kijk is die bij intensieve boeren gezonder dan extensieve

  4. Vorig oogstseizoen hadden de akkerbouwers nog (betaalbare) kunstmest. Het komende seizoen niet. Eén jaar met weinig bemesting zal nog kunnen maar twee wordt teveel. De komende oogst zal zeker kleiner worden, zeker als er helemaal geen kunstmest is voor iedereen. Ben blij met de mest van de intensieve veehouderij. Nederland weet niet wat mest voor waarde geeft.

  5. Helaas speekt het CDA weer niet met een mond .
    Dat geeft verwarring over wat uit eindelek het stikstof standpunt van het CDA is/wordt .
    De partij blijft haar eigen glazen in gooien

    Bovendien staat EU regelgeving een transitie van ons voedsel/landbouwsysteem niet toe .
    Derek als je door een heldere bril naar de sector kijkt ,_ja ook naar de natuur_ zal je tot de conclusie komen dat het allemaal nog niet zo slecht gaat zoals door een betrekkelijk kleine groep transitie boeren wordt vertelt

    1. Steenwijk. Het gaat met de natuur niet slecht. Met de “Wens Natuur” gaat het slecht en dat zal zo blijven, want de wensdenkers hebben hun eigen natuur geschapen in hun hoofd en die natuur zal alleen te behouden zijn als zij (liever de onderbetaalde boeren) deze natuur blijven onderhouden al was de voortuin of bloembak.

  6. Wat heeft Derk Boswijk toch vele kwaliteiten. Zo is hij ook al stukjes schrijver. Of is hij dat?? Want dit stukje is een copy van wat Wijnand Duyvendak 50 jaar geleden al bij elkaar loog. Immers alle problemen in de wereld zijn de schuld van Nederlandse boeren. Zo ook hongersnood in Afrika.
    Alleen al voor deze beweringen zouden we aangifte moeten doen bij de politie. Deze vorm van polariseren liegen en bedriegen moeten we niet langer meer accepteren. Wij wonen gewoon in Nederland en produceren voor onze eigen markten. En daarvoor hoeft onze sector helemaal niet op de schop en te veranderen. Want hoe dat dan allemaal zou moeten DAAR horen we Boswijk niet over. Maar goed nog even en het is functie elders voor de CDA ers

  7. Na de nodige landbouwprojecten in Afrika, kan ik niet nders concluderen dan “De overheden aldaar zijn niet echt geinteresseerd in landbouwontwikeling”. Doorgaans zijn dictators en hun vriendjes maar in 1 ding geintereerd en dat is Geld, geld dat je via importhefingen sneller en eenvoudiger kunt incasseren dan via het be;lasten van boeren, die geen boekhouding voeren en daarbij voor het geld vaan heffing op 1 schip voedsel, moet je duizenden boeren bij langs voor hetzelfde bedrag (bruto). Willen we de mensen van hun honger afhelpen en de vluchtelingen stroom indammen, hebben we gaan andere keus dan de landbouw aldaar te ontwikkelen ten behoeve van eigen consumptie en NIET ten behoeve van ons nieuwe klimaatsparende eetgedrag. Gedrag dat is ingegeven door totaal verkeerde beeldvorming, waarbij wij denken milieu bewuster te eten en de locale mensen economisch te steunen via onze plantage landbouw . Laten we verstandig zijn de Elitaire Stikstof stopbeleid afschieten en deze miljarden gebruiken om de voedselproductie zowel hier als daar zo schoon mogelijk te ontwikkelen. Slaan we 2 vliegen in 1 klap, 1) honger de wereld uit, 2)_ vluchtelingen de wereld uit. Hiermee besparen we geld op voedselimport en op zgn. honger de wereld uit projecten en we stoppen de geld verslindende vluchtelingen hulp organisatie.

  8. De grootste bedreiging voor de sector is het wegvallen van afzetmarkten. Omdat Nederland een exportland is voor veel agrarische producten wordt de prijs voor deze producten in het buitenland bepaald. Steeds meer afzetlanden worden zelfvoorzienend en exporterend.

    Landen als Spanje die al in korte tijd van een zelfvoorzieningsgraad voor varkensvlees van 60 naar 180% zijn gegaan en waar de varkenssector nog eens 4 miljard wil investeren in groei van de sector, hebben geen Nederlandse producten meer nodig. Er vinden door investeringen in productiecapaciteit in de nieuwe varkenslanden gedaan door de (Nederlandse) agribusiness, productie verplaatsingen plaats. Dit kun je met geld van de overheid om te investeren in innovaties niet oplossen, integendeel zelfs.

    Geld investeren in innovaties die stikstof reduceren maar het productievolume instandhouden zijn weggegooid geld en zijn een bedreiging voor het toekomstperspectief van de boer.

    1. De zorg die jij uitspreekt deel ik met jou. De agrarische sector is onderworpen aan de economische wetten van de bulkmarkt. In de bulkmarkt wordt de prijs bepaalt door wereldwijde vraag en aanbod. Marge kan alleen worden gevonden in de kostprijs.
      Als innovatieve oplossingen kostprijs verhogend zijn zal de sector op langere termijn wegkwijnen doordat er onvoldoende marge overblijft.
      In feite speelt dat probleem al langere tijd in de varkenshouderij.
      Het is dit punt waarom ik al jaren kritisch ben over een te hoge regionale veedichtheid.

  9. Afrikaanse boeren zouden maar moeilijk kunnen concurreren met goedkope import, Mugabe beurde in 2009 1 US dollar van Nestlé, werknemer koste 40 US dollar/maand, even voor het gemak 5 koeien met 10 liter/dag is per dag 1,25 maandsalaris per dag, ja ik weet, kleine hoeveelheid, in China hebben ze centrale/gemeenschappelijke melkstallen, kunnen ze daar ook.
    Wat brengt een ton tarwe op voor een Afrikaanse boer?
    In Zimbabwe waren mooie goed draaiende bedrijven, maar ja.

  10. Derk, wie is er begonnen met polariseren? Welk deel van de agrarische gemeenschap vind dat de huidige landbouw niet meer levensvatbaar, dat is toch wel de alternatieve landbouw die probeert voet aan de grond te krijgen (over speculatie gesproken). Geen middel is geschuwd (ik kots van die mediaspotjes). De problemen zijn pas echt begonnen toen de postcodeloterij is ontstaan. Deze pompen grote vermogens in de anti-boer lobby. Natuur- dier- en milieu activisten infiltreren in de overheden en maken ondertussen de dienst uit door de bevolking te hersenspoelen. Waarom wilde Europa het associatieverdrag met de Oekraine er door drukken? Wel, om de voedselzekerheid te waarborgen in Europa, zodat Europa gevrijwaard blijft van de milieubelasting welke voedselproductie met zich mee brengt. Jullie politici missen het overzicht.

  11. Het mooie van geschreven teksten is dat je het makkelijk kunt bewaren. We leggen deze tekst 10 of 20 jaar aan de kant en lezen hem dan weer. Eens zien of derk het dan goed gezien heeft.

Beheer
WP Admin