2015: einde quotering en turbulente markten
2015 gaat de boeken in als het jaar van terroristische aanslagen en ongekende vluchtelingenstromen. Toch waren dat niet de onderwerpen die de agrarische pers domineerden. Daar draaide het vooral om het eind van de quotering, nieuwe mestregels en crisis in de varkenshouderij.
Januari
Melkprijs: De eerste krant van het nieuwe jaar opent meteen met een bericht over de melkprijs. Dat zegt alvast veel over de rest van het jaar. Dit eerste bericht is nog positief: ‘Beperkte daling’, kopt Boerderij Vandaag. De prijs gaat naar €30,15; slechts 15 cent minder dan december maar €1,75 minder dan januari 2014. 2015 is voor de Nederlandse melkveehouders bovenal het jaar van het einde van de superheffing, zorgen over de melkprijs en onzekerheid over nieuwe regelgeving.
Varkenshouderijcrisis: Eveneens in de eerste nieuwe krant van het jaar voorspelt Eric Douma van LTO Varkenshouderij ‘een pittig jaar’ voor de varkenshouders. Later dat jaar stapelen de problemen zich verder op, waardoor Douma’s uitspraak achteraf nog een understatement blijkt.
Vogelgriep: De vogelgriep epidemie die Nederland eind 2014 trof, ijlt nog na. De beperkingen worden 22 januari opgeheven. De overheid keert bijna €1 miljoen aan vergoedingen uit. De WUR schat de totale schade op €49-56 miljoen.
Wisselkoers: De daling van de euro is gunstig voor de export. De koers is in januari 1,19 dollar. Banken verwachten een daling naar 1,15 in het najaar. Dat 7-1: krant opent met gunstig effect op export door daling euro. koers is 1.19, banken verwachten daling naar 1.15 einde jaar. Dat blijkt een voorzichtige schatting, half december was het 1,10.
Vion: Ceo Michiel Herkemij vertrekt na nog geen jaar.
Februari
Melkprijs: Een hoopvol bericht: Friesland Campina laat de garantieprijs voor het eerst sinds juni 2014 iets stijgen, naar €31,50.
Muizenplaag: Den Haag verleent geen steun aan boeren in het Noorden die door de muizenplaag zijn getroffen. Er komt alleen een lening van de provincie. LTO schat de schade op €40 miljoen, er is 25.000 hectare gemeld bij het meldpunt. Getroffenen vragen om verruiming van derogatieregels.
Industriegroenten: Prijzen en arealen staan onder druk. In België, op dit terrein toonaangevend, worden prijsdalingen verwacht van 3 tot 10 procent. Navolgend wordt krimp in het areaal verwacht.
Suikerbieten: De opbrengst van bieten uit oogst 2015 gaat naar €3.000 per hectare. Een forse daling want over oogst 2014 was de opbrengst €4.354 per hectare en in 2013 zelfs €4.917. Oorzaak: een sterk gedaalde suikerprijs, die ging van €700 naar €453.
’t Hart weg: Friesland Campina heeft een nieuwe ceo. Roelof Joosten volgt Cees ’t Hart op. Die kondigt tot veler verrassing een overstap aan naar de Deense bierbrouwer Carlsberg.
Terrorisme: De nationaal coördinator veiligheid waarschuwt: terroristen azen op kunstmest als grondstof voor bommen. Hij roept op om verdachte situaties te melden.
Varkensvlees: Brussel besluit tot openstelling van de regeling van particuliere opslag voor varkensvlees. De prijs is 20 procent onder het meerjarig gemiddelde. In Nederland is geen interesse. ‘Dit is iets voor de bühne’, zegt een handelaar.
Rabobank: De agrarische kredietportefeuille van Rabobank in Nederland krimpt 2 procent tot €28,4 miljard. Er waren vooral klappen in de glastuinbouw.
Maart
Garantieprijs: Garantieprijs Frica €2,50 hoger naar €34
Asbest: LTO pleit voor versnelde sanering. Driekwart ligt bij agrariërs – 100 miljoen vierkante meter. Opruimkosten geschat op anderhalf miljard.
Vion: Frans Stortelder wordt coo bij Vion, hij wordt de baas van de afdeling varkens.
Pootgoedprijs: HZPC komt met de laagste prognoseprijs in vijf jaar: €27,50 per 100 kilo voor oogst 2014.
Big Brother: In de Gecombineerde Opgave moeten boeren aangeven in welke stallen welke dieren zitten. Dit roept een storm van reacties op via internet.
Wolf: Er waart een wolf door Groningen en Drenthe. Het dier is niet schuw. Het maakt ook al slachtoffers onder schapen.
FrieslandCampina: Bij de presentatie van de jaarcijfers meldt FrieslandCampina dat de Russische boycot die al meer dan een half jaar duurt de zuivel €80 miljoen omzet door de neus boort.
DOC: Zuivelcoöperatie DOC presenteert opnieuw een fusieplan met het Duitse DMK.
Verkiezingen: Bij de provinciale verkiezingen zijn VVD en CDA in verreweg de meeste provincies als grootste uit de bus gekomen. Alleen in Groningen en Drenthe niet. Voor het kabinet is de verkiezingsuitslag een bittere pil, omdat in de Eerste Kamer nu ook een meerderheid van coalitiepartijen plus gedoogpartners weg is.
ForFarmers: Voerbedrijf ForFarmers laat een winststijging zien en kondigt officieel aan dat het in 2016 naar de beurs gaat.
Agrarisch ondernemer: Fruittelers Peter en Leander Vereecken uit Dronten worden uitgeroepen tot agrarisch ondernemer van het jaar, de jaarlijkse ondernemersprijs van Boerderij.
Grondgebonden veehouderij: Er is een politiek akkoord over de grondgebonden melkveehouderij. Staatssecretaris Dijksma is tevreden, maar kondigt aan dat het ‘pittig is voor intensieve bedrijven’. De Eerste Kamer wil dat dit niet bij AMvB maar bij wet geregeld wordt.
April
Fosfaatplafond: De eerste berichten komen dat de veehouderij de maximaal toegestane fosfaatproductie overschrijdt.
Storm: Een lentestorm op 1 april bereikt windsnelheden van 120 kilometer per uur en veroorzaakt €6 miljoen schade in de agrarische sector.
Paardenvlees: Willy Selten wordt veroordeeld tot 2,5 jaar cel vanwege fraude met paardenvlees. Hij gaat in hoger beroep.
Superheffing: De superheffing in het laatste jaar wordt €135 miljoen, vanwege een overschrijding van het productieplafond met 486 miljoen kilo. Dat is €3 miljoen meer dan vorig jaar, en dus nieuw record.
Muizenschade: Brussel geeft coulance bij interpretatie derogatieregels, om boeren te ontzien die door de muizenplaag zijn getroffen.
Overzaaien: Enkele honderden hectares bieten en uien moeten worden overgezaaid. Plensbuien in maart werden gevolgd door grote droogte, waardoor een harde korst op de bovengrond is ontstaan. Deze beschadigt de kiemplantjes.
Mest: Varkenshouders kunnen de mest niet kwijt. Kelders zitten vol, afzetprijzen zijn hoog.
Aardappelen: Er zitten nog heel veel aardappelen in de bewaring.
Gecombineerde Opgave: Boeren krijgen een maand langer de tijd om de Gecombineerde Opgave in te vullen. Aanleiding: problemen met invullen nieuwe GLB.
Vion: Goed nieuws uit Boxtel: vleesconcern Vion zit niet langer in bijzonder beheer bij de banken. Een werkkapitaalfinanciering door ABN en NIBC van €100 miljoen maakt dit mogelijk. Later sluit ook de Amerikaanse bank Merrill Lynch aan met €40 miljoen.
Mei
Varkensprijs: Alweer een dreun voor de varkenshouderij. Vion verlaagt de prijs met 8 cent.
DOC: Er ontstaat een rituele dans om DOC. Als alternatief voor de fusie met DMK biedt A-ware een alternatief. DOC wijst die af. Op 21 mei stemmen de leden massaal voor de fusie met DMK.
Grondmarkt: Makelaars melden gekte op de grondmarkt. Er is veel vraag en het aanbod is beperkt. De prijzen zijn 10 tot 20 procent hoger dan najaar 2014.
Dierrechten: De eerste discussies ontstaan over opkoop van dierrechten in de varkenshouderij ten behoeve van de melkveehouderij. Het hele jaar blijft dit sudderen, maar het is er niet van gekomen.
TTIP: De aandacht voor TTIP stijgt. Er komen demonstraties. Obama ontmoet politieke tegenstand.
Pachtprijzen: De pachtprijzen gaan fors omhoog als gevolg van gestegen grondprijzen in de afgelopen jaren.
Fosfaatplafond: Uit CBS-cijfers blijkt dat de melkveehouderij in 2014 door het eigen fosfaatplafond is gegaan. Het plafond voor de totale veehouderij is nog niet gepasseerd, doordat pluimvee- en varkenshouderij minder mest produceren dan maximaal is toegestaan.
Aardappelmarkt: In de loop van mei leeft de aardappelmarkt op. Dat geldt vooral voor fritesaardappelen. Een lichtpunt in een lastig seizoen.
Pootgoed: Het areaal pootgoed groeit dit jaar 4 procent ten opzichte van vorig jaar. Telers hebben bij de NAK 1.500 hectare meer aangemeld. Het totale areaal is 40.120 hectare. Voor het eerst in tien jaar is de grens van 40.000 hectare overschreden. Een mijlpaal, volgens Jan van Hoogen van Agrico.
Juni
Fosfaatbrief: Staatssecretaris Dijksma kondigt aan dat ze gaat ingrijpen om te voorkomen dat de veehouderij door het fosfaatplafond gaat.
Vogelgriep: Een hardnekkige epidemie van vogelgriep in de Verenigde Staten pakt gunstig uit voor Nederland. De prijzen stijgen door krapte op de markt.
Vroege aardappelen: De eerste veiling van vroege aardappelen op Tholen levert lagere prijzen dan verwacht, waardoor de stemming niet juichend is.
Varkensrechten: Er zijn al melkveehouders die varkensrechten kopen. Ze nemen daarmee een gok, want de rechten zijn niet uitwisselbaar en het is zeer de vraag of ze dat ooit worden.
Droog voorjaar: Een inventarisatie leert dat topopbrengsten dit jaar niet te verwachten zijn als gevolg van het droge voorjaar. Toch is de stemming onder akkerbouwers optimistisch omdat ze betere prijzen verwachten.
Vion: Jaarcijfers tonen fors gedaalde omzet maar ook een geslonken verlies. ‘Op weg naar zwarte cijfers’, kopt Boerderij.
Ammoniak: Uit onderzoek van het Mesdagfonds blijkt dat de ammoniakuitstoot lager is dan gedacht. Oorzaak: meetfouten.
Melkprijzen: Terugkijkend blijkt dat 2014 een recordjaar was voor de melkprijzen. Op dezelfde dag blijkt ook dat de daling van de melkprijzen aanhoudt.
Varkensprijs: De Duitse Vereinigungsprijs daalt 25 juni met 9 cent naar €1,40.
Hittegolf: Weerkundigen kondigen een ongekende hittegolf aan met extreem hoge temperaturen.
Juli
Inkomens: Het LEI becijfert dat het inkomen in de landbouw in 2014 8 procent gedaald is ten opzichte van 2013.
Griekenland: Het hele voorjaar al is er spanning rondom Griekenland. Er wordt gespeculeerd op vertrek van dat land uit de EU. Volgens het LEI zou dat voor de Nederlandse agrosector niet heel grote gevolgen hebben.
MKZ: Het CBB oordeelt in een langslepende rechtszaak dat de ruimingen in verband met MKZ in Kamperveen, in 2001, terecht waren.
Fosfaatrechten: Staatssecretaris Dijksma kondigt aan dat er fosfaatrechten komen. Volgens eerste analyses zijn de snelle groeiers spekkoper. De peildatum 2 juli roept eerst nog vragen op. De melkveehouderij is in rep en roer. In het Abe Lenstra stadion in Heerenveen komen 800 boze boeren bij elkaar.
Varkenshouderij: Boerderij berekent dat de varkenshouderij werk biedt aan 26.000 mensen in Nederland.
A-ware: Koning Willem Alexander opent de nieuwe fabrieken van A-ware en Fonterra in Heerenveen.
Failliet: Johnny Hogenkamp verklaart de Nederlandse varkenshouderij failliet.
Iran: Nadat Amerika en Iran een nucleaire deal hebben gesloten, loopt het bedrijfsleven het water in de mond. Een interessante nieuwe afzetmarkt dient zich aan.
16 juli: Akkoord met Iran … export kan verdubbelen.
Fonterra: De prijsindex van Fonterra gaat naar een dieptepunt van 566 punten. Het vorige was 1 juli 2009 met 573 punten.
Vion: Francis Kint wordt per per 1 september de nieuwe topman van Vion. Hij moet een nieuwe strategie ontwikkelen voor het vleesbedrijf.
Nood: De Franse regering kondigt een noodplan aan voor veehouders na heftige acties waarbij onder meer snelwegen geblokkeerd werden.
Interventie: De EU opent interventie voor melkpoeder, voor het eerst sinds 2009. Litouwen is het eerste land dat zich aanmeldt met 200 ton.
Augustus
Acties: Begin augustus staat het nieuws in het teken van boerenacties. Ze breiden zich vanuit Frankrijk uit naar andere landen, met name Duitsland, België en Spanje en in mindere mate in Engeland. In Nederland geen wegblokkades.
Koolen: Ophef in Gelderland. Ondernemer Koolen wil een megastal bouwen. Later worden de plannen steeds naar beneden bijgesteld.
Melkprijs: De melkprijs van DOC keldert tot onder de 25 cent. Bij FrieslandCampina is de garantieprijs ook al gedaald tot €28,50. Later in de maand laat de Fonterra-index een plotselinge stijging zien, wat gezien wordt als een trendbreuk.
NVV: NVV-bestuurder Willy Wolfkamp vertrekt nadat hij een brief heeft geschreven aan Vion waarin hij dreigt met acties. De NVV staat hier niet achter. Die is in POV-verband bezig met een plan voor de varkenshouderij.
Aardappelpoolprijs: Onderzoek Boerderij: Schaap Holland aan kop met €11,89 voor Agria.
Beurskrach: In China is paniek op de beurzen. De zeepbel die afgelopen jaar is ontstaan, loopt leeg. Veel particulieren hebben, aangemoedigd door de overheid, met geleend geld belegd.
Overleg: De varkenshouderij heeft overleg met staatssecretaris Dijksma. Ze wil steun vragen in de vorm van lagere keuringskosten. Die komen er niet.
Crisisbonus: Gunstige halfjaarcijfers duiden op €88 miljen meer winst, een stijging van 85 procent. Daardoor is er ruimte voor een 145 procent hogere interimbetaling. Een ‘crisisbonus’ voor de leden van gemiddeld €8.000 per lid.
Rosenthal: Ex-minister Uri Rosenthal, ingehuurd om de varkenshouderij vlot te trekken, laat voor het eerst van zich horen. Hij wil dat Nederland met het Holland Varken de wereldmarkt opgaat. Vierkantsverwaarding is het sleutelwoord.
September
Kou: September begint met extreem koud weer. 1 sept: extreem weer; hagel, regen, kou.
Pacht: Het pachtakkoord van Spelderholt is van de baan. Hierdoor is er nog steeds geen zicht op een vernieuwing van het pachtprijzenstelsel, wat velen wel nodig vinden.
Actie varkenshouders: 2 sept: in Europa breed steunpakket op tafel.
Verregend: Nederlandse varkenshouders voeren een publieksvriendelijke actie in Den Haag. Ze delen broodjes warme beenham uit. Het weer zit niet mee.
Actiedag: 7 september actiedag in Brussel. Duizenden boeren uit verschillende landen demonstreren in Brussel. Er zijn botsingen met de politie.
Steun: De actie levert wel wat op: een dag erna kondigt de EU een steunpakket aan van een half miljard euro. Nederland krijgt €30 miljoen.
Boos: Akkerbouwvakbond NAV is slecht te spreken over de steun voor de veehouderij. “Als je stenen uit de straat haalt, wordt er naar je geluisterd”, zegt voorzitter Teun de Jong.
Hoge prijzen: Bij een veiling van pachtgrond van het Rijksvastgoedbedrijf (Domeinen) worden enorm hoge prijzen geboden. Het hoogste bod is €2.809 per hectare per jaar. Het gaat om grond in Flevoland.
Telling: De veestapel groeit. Er zijn meer koeien en ook meer varkens, blijkt uit CBS cijfers.
Uitrijden: De uitrijperiode mest en inzaaiperiode voor groenbemesters is verlengd tot 1 oktober. Het gaat alleen om bouwland.
Grondgebonden melkveehouderij: Er komt weer wat meer duidelijkheid voor melkveehouders, al blijft het puzzelen. Het mestoverschot over 2015 wordt bepalend voor de hoeveelheid extra grond die een veehouder in 2016 nodig heeft.
Oktober
Eeuwfeest: Boerderij bestaat 100 jaar.
Registratie: Loonwerkers en mestverwerkers zijn boos en bezorgd om nieuwe regels voor de registratie van transporten. Ze vrezen een enorme kostenverhoging, waardoor mestverwerking ontmoedigd wordt en export naar verre bestemmingen te duur. Dijksma heeft deze maatregel aangekondigd in de strijd tegen mestfraude.
Handelsmissie: Een grote handelsmissie gaat naar China, samen met het koninklijk paar. Er wordt onder meer een overeenkomst getekend met webwinkel Ali Baba over kaas.
Boer en Bunder: Een nieuwe website presenteert voor ieder die dat wil informatie over percelen. Het gaat om gewassen, eigenaar, en andere ‘open source’ gegevens. Dat zijn gegevens die in principe openbaar zijn, maar tot nu to slecht toegankelijk voor het publiek. Het bericht roept veel reacties op van boeren die zich te kijk gezet voelen.
Loonwerker: Door de slechte liquide positie van veel veehouders, hebben loonwerkers te kampen met betalingsachterstanden.
GMO-vrij is duur: Als alle lidstaten van de EU de import van GMO-soja uitsluiten, kost dit de Europese veehouderij ljaarlijks €2,8 miljard. Een voerkostenstijging van 10 procent. Dat concluderen belangengroepen in de veevoerbranche uit eigen onderzoek.
Securefeed: De zuivelsector wil dat boeren alleen nog voer afnemen van bedrijven die aangesloten zijn bij het kwaliteitssysteem Securefeed. Dit heeft tot gevolg dat import van voer lastiger wordt. Buitenlandse leveranciers zijn niet aangesloten bij de keten.
November
Wisseling: Staatssecretaris Sharon Dijksma schuift om politieke redenen door naar een ander departement. Ze wordt staatssecretaris bij Verkeer en Waterstaat. Haar opvolger is partijgenoot Martijn van Dam.
Mest: Er is meer mestverwerking nodig en veel boeren moeten hun afzet voor dit jaar nog regelen, blijkt uit een inventarisatie. Er wordt naar het eind van het jaar een run op de VVO’s verwacht.
GlobalGap: Vollegrondsgroentetelers schrikken van een aanscherping van hygiëne-eisen in het kader van GlobalGap. Zo mag er een half jaar voor de oogst geen dierlijke mest meer op een perceel. Vooral biologische telers voorzien grote problemen.
Groei: Het CBS becijfert dat de inkomens van boeren structureel achterblijven bij de productiegroei. Dat verschijnsel is in de landbouw sterker dan in andere sectoren.
Glyfosaat: Een rapport van de Efsa is positief over glyfosaat.
LTO: De aanwijzing van een opvolger voor de vertrokken voorzitter van LTO Noord (Siem Jan Schenk) wordt uitgesteld in afwachting van een onderzoek naar samenwerking tussen de LTO’s.
Avebe: Zetmeelaardappelcoöperatie Avebe noteert een recordprijs voor de zetmeelaardappelen.
Monovergisting: Er komt meer ondersteuning voor monovergisting, in het kader van het klimaatbeleid. Het komt in een nieuwe SDE-regeling, waarvan budget omhoog gaat van €3,5 naar €8 miljard.
Van Dam: Op 23 november houdt de nieuwe staatssecretaris, Martijn van Dam, zijn eerste toespraak in het openbaar. Dat doet hij op een jubileumbijeenkomst ter ere van het eeuwfeest van Boerderij.
Vegetarische slager: Akkerbouwer Jaap Korteweg verzamelt via een soort van crowdfunding in no time meer dan genoeg geld om zijn vegetarische slachterij te kunnen bouwen.
December
Biomelk: De melkprijs is voor biologische zuivel geen probleem. De garantieprijs voor biomelk is 52 cent tegen 30 cent voor gangbaar.
Grutto: De grutto wordt na een online verkiezing uitgeroepen tot onze nationale vogel. Helaas gaat het er niet goed mee. De stand daalt nog steeds, evenals die van andere weidevogels. Van Dam wil maatregelen.
Vilsack: De Amerikaanse minister van landbouw Vilsack is op bezoek in Brussel bij collega Hogan. Die laatste wil delen uit de Amerikaanse Farm Bill overnemen, zegt hij.
Afromen: Iedereen wist al dat dit zou gaan gebeuren, maar nu is het ook officieel gezegd door de staatssecretaris: de fosfaatrechten zullen worden afgeroomd. overigens zijn de rechten nog niet eens toegekend. De melkveehouderij wacht met smart op duidelijkheid hierover.
DOC: Het verhaal van DOC en DMK is nog steeds niet uit. Het voorstel om te fuseren lag bij de mededingingsautoriteit in Brussel, maar is om niet duidelijk gemaakte reden teruggetrokken.
Asbestsubsidie: Het Rijk kondigt een nieuwe subsidieregeling aan voor de sanering van asbest. Deze mag aanvullend op de nog bestaande en vaak verlengde provinciale ondersteuning worden aangevraagd.
Olieprijzen: De olieprijzen zakken steeds verder weg. Een geluk bij een ongeluk na de afschaffing van de rode diesel.
Overstromingen: In Engeland zijn overstromingen en Europa beleeft een recordwarme december ter afsluiting van een jaar met wereldwijd recordhoge temperaturen. De klimaattop in Parijs was wat dat betreft goed getimed. Tegen de verwachtingen in levert de top een veel bejubeld resultaat op.
WTO: Het wereldhandelsoverleg zit al jaren in het slop. Toch slaagde men er in een conferentie in Nairobi in om een belangrijke, zij het vooral nog symbolische stap te nemen: totale afschaffing van exportsubsidies voor landbouwproducten.