Stikstof- en natuurdoelen niet haalbaar met huidige plannen

De huidige en aangekondigde overheidsmaatregelen voor de landbouw zijn waarschijnlijk niet voldoende om de doelen voor stikstof, natuur, klimaat en water te halen. Dat zeggen het PBL, de WUR, Deltares en het RIVM in een gezamenlijke publicatie.

De organisaties stellen dat op honderdduizenden hectares landbouwgrond het agrarisch grondgebruik aangepast moet worden om de doelen te halen. Ze hebben gekeken naar de plannen van zowel de landelijke overheid als de provincies in het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

€ 24 miljard

Volledig doorrekenen is nog niet mogelijk omdat er nog geen volledig uitgewerkte plannen liggen. Provincies becijferden eerder gezamenlijk € 58 miljard nodig te hebben om de doelen te bereiken maar werden terug naar de tekentafel gestuurd, omdat het kabinet € 24 miljard beschikbaar wilde stellen. Ondertussen is het afwachten wat een nieuw kabinet gaat doen met de stikstofplannen en het stikstoffonds.

Volgens de vier onderzoekspartijen is wat tot nu toe op tafel ligt waarschijnlijk niet voldoende om de doelen te halen. De onderzoekers wijzen op de vrijwillige opkoopregelingen en aangescherpte mestregels.

Om de doelen te behalen zijn volgens hen maatregelen nodig die veel verder gaan, en is het vrijwel onmogelijk om dit binnen pakweg een jaar of tien te realiseren. Op honderdduizenden hectares landbouwgrond zouden, afhankelijk van het gebied, bepaalde maatregelen moeten worden genomen. Bijvoorbeeld het verlagen van het mestgebruik of het verhogen van het waterpeil. Ook moet natuurgebieden flink worden uitgebreid.

‘Aanpassingen stallen nodig’

Dergelijke gebiedsprocessen vergen veel tijd en zullen niet op korte termijn gerealiseerd zijn, constateert het PBL. Ook zijn grootschalige aanpassingen van stallen nodig, lagere dieraantallen, en aanpassingen aan veevoer, aldus de onderzoekers. Zij doen een aantal aanbevelingen aan de overheid over hoe verder te gaan.

Allereerst: bepaalde gebieden aanwijzen als prioriteit en hier als eerste mee aan de slag te gaan. Als voorbeelden worden genoemd overgangsgebieden rond Natura 2000, veenweidegebieden en beekdalen. Daarnaast wijzen de onderzoekers ook op de taakverdeling tussen de Rijksoverheid en provincies. Ze vrezen dat ongelijkheid gaat ontstaan tussen provincies als iedere provincie met eigen regelingen komt.

We moeten fors bijschakelen

^{Stikstofminister Van der Wal}

Onderzoekers: focus op opkoop landbouwgrond

Daarnaast moet de Rijksoverheid vooral gaan focussen op het verwerven van grond als ze de doelen wil bereiken, aldus het PBL. Grond moet het mogelijk maken bedrijven te verplaatsen, grond uit te ruilen of bedrijven te extensiveren. De onderzoekers wijzen erop dat de organisaties en expertise hiervoor de afgelopen jaren juist zijn afgebouwd.

Stikstofminister Christianne van der Wal is niet verbaasd over de conclusies van het PBL. Ze noemt het ‘een herkenbaar beeld’ dat meer inspanningen nodig zijn. “We moeten fors bijschakelen, en tegelijk gebeurt er ook al het nodige”, aldus Van der Wal. De minister wil stap voor stap verder. Tegelijk benadrukt ze dat het aan een nieuw kabinet is om verdergaande keuzes te maken.